3 min

Jan Hendrik de Koning

In de buurt van het huidige Koningshof stond in ieder geval in 1636 al een hofstede waarvan het grondgebied vanaf 1638 werd gekocht door de eigenaren van Elswout. Zij breidden het terrein vervolgens telkens uit.

De naam ‘Koningshof’ dankt de buitenplaats mogelijk aan de eigenaar van een verdwenen boerderij in de Volmeer, Jan Hendrik (de) Koning van rond 1745.
De oudere geschiedenis van het gebied komt behalve in de naam ook nog tot uitdrukking in het boerderijtje ‘Volmeer’ uit 1795, dat op de zuidwesthoek van de huidige buitenplaats ligt.

Huis Koningshof. Collectie Noord-Hollands Archief, Provinciale Atlas.

Generatie Luden

Een van de erfgenamen van Elswout, Mathilde W.J.J. van Vliet, trouwde in 1882 met bankier Johannes Luden. Hij liet vanaf 1898 door architect Abraham GBzn. Salm en tuinarchitect Leonard Springer een compleet landgoed op de Koningshof aanleggen, begrensd door de Bentveldseweg aan de zuidzuide en de Duinlustweg aan de oostzijde. Hun jongste zoon, Jan Anton Willem Luden, woonde tot zijn overlijden in1962 inhet ouderlijk huis.

Salm bouwde een speels huis in een stijl verwant aan de Engelse landhuisstijl, met karakteristieke elementen als een torentje, serres, erkers, gevarieerde volumes en kappen en opvallende schoorstenen en nokbekroningen. Het L-vormige huis heeft zijn ingang aan een voorplein aan de noordwestzijde, maar de woonvertrekken lagen aan de zuidoostzijde waar uitzicht is op de tuinen.

De buitenplaats Koningshof, gelegen aan de Duinlustweg nr,36 te Overveen, thans eigendom van Natuurmonumenten en in gebruik bij het filmmuseum. Het huis werd in 1898 gebouwd voor het echtpaar Luden-van der Vliet naar een ontwerp van Abr. Salm. Collectie Noord-Hollands Archief.

Cum annexis

Een landgoed anno 1900 kon niet zonder dienstwoningen en stallingen voor allerhande vervoersmiddelen. Een groot deel ervan verrees in de jaren 1900-1911 naar ontwerp van Salm. Op de Koningshof staan in alle hoeken dienstwoningen, bij de ingang aan de Duinlustweg staat een portierswoning en langs de oprijlaan een koetshuis, een houten stalgebouw en een garagecomplex. Bij het huis bouwde men rond 1910 ook een fietsenstalling en een carport. Het rustieke tuinhuisje bij het huis maakte het geheel compleet.

De geometrische tuin werd door Springer op nog ongecultiveerde duingrond aangelegd. Daaromheen werd een landschappelijk parkbos met onder andere een open weide aangelegd en kwam er in de zuidoosthoek een moestuin. In 1919 ontwierp Dirk Frederik Tersteeg een rosarium bij het huis, maar dat is verdwenen.

De hedendaagse situatie. Bron: Landschap Noord-Holland / Cultuur Compagnie.

De Vereniging

Natuurmonumenten heeft het landgoed lang als natuurgebied beheerd, waardoor van de aanleg van Springer weinig overbleef. Op dit moment wordt echter een herstelplan van de tuin- parkaanleg uitgevoerd. Het huis is na een decennium van gebruik als kantoor van het Nederlands Filmmuseum gerestaureerd en weer in gebruik als woonhuis. Natuur, cultuurhistorie en bewoning gaan weer samen.

De Koningshof is een rijksmonument, daarbij horen zowel het huis als de aanleg en de historische bijgebouwen. Het terrein met tuin, parkbos en een duingebied met stuifzand is grotendeels voor publiek toegankelijk. Het huis is niet toegankelijk.

Landschap Noord-Holland / Cultuur Compagnie

Literatuur:

• Bertram, Christian. Noord-Hollands Arcadia. Ruim 400 Noord-Hollandse buitenplaatsen in tekeningen, prenten en kaarten uit de Provinciale Atlas Noord-Holland. Met een bijdrage van Erik A. de Jong. Alphen aan den Rijn: Canaletto, 2005, 326-327.
• Vrijland, C.W.D. ‘Vaart-en-Duin’. Haerlem Jaarboek 1959(1960): 94-118.
• Moes, Constance D.H. L.A. Springer 1855-1940. Tuinarchitect, Dendroloog. Breda: De Hef, 2002.

Publicatiedatum: 30/04/2012