3 min

Van Talmoed naar tekenen

Jozef Israëls groeide op in een welgestelde Joodse familie. Het plan was dat hij rabbijn zou worden. Israëls ging daarom naar een godsdienstschool waar hij Hebreeuws leerde, Talmoed studeerde en bijbelles kreeg. Al snel bleek de jonge Israëls talent te hebben voor tekenen. Hij ging studeren aan de academie ‘Minerva’ in Groningen en kreeg daar tekenlessen van C.B. Buys en schilderlessen van J.J.G. van Wicheren. In 1842 vertrok hij naar Amsterdam, waar hij zijn lessen vervolgde bij Jan Adam Kruseman. Dit combineerde hij met avondlessen aan de Academie voor de Beeldende Kunst bij J.W. Pieneman.

Kinderen der zee, Jozef Israëls, 1872. Bron: Rijksmuseum

Parijs, Düsseldorf en Zandvoort

Jozef Israëls was een reislustige schilder. Na zijn Amsterdamse jaren trok hij de wijde wereld in. In de Franse hoofdstad ging de kunstenaar naar de ‘École des Beaux-Arts’, volgde daar lessen bij François-Édouard Picot (1786-1868) en liet zich inspireren door schilders als A. Decamp en A. Scheffer. In de jaren die volgde reisde hij door een groot deel van Europa en verbleef in vele verschillende steden, waaronder Düsseldorf en London. Wegens gezondheidsredenen kwam hij uiteindelijk weer in zijn vertrouwde thuisland terecht. In de kuststeden Katwijk en Zandvoort schetste hij veel van zijn beroemde visserstaferelen.

Boerenfamilie aan tafel. Jozef Israëls 1882. Bron: Wikimedia Commons, Van Gogh Museum

Historiestukken en visserstaferelen

Jozef Israëls schilderde in het begin veel historische stukken, waaronder een schilderij van de prins van Oranje en Margaretha van Parma. Hij schilderde destijds onder andere voor de ‘Historische galerij’ van J. de Vos jr. in Amsterdam. Onder de indruk van het leven van de veelal arme vissers, dat hij tijdens zijn verblijf in Zandvoort aanschouwde, begon Israëls meer boeren en visserstaferelen te schilderen; het werk waarmee de kunstenaar uiteindelijk beroemd is geworden. Niet alleen de onderwerpen van zijn schilderijen veranderde, ook de stijl waarin hij schilderde. Anders dan de meer kleurrijke historische stukken werden de vissers buiten op het strand vaak in grauwe blauwe en grijze tinten weergegeven. Israëls beeldde de vissers en landarbeiders ook binnen in meer warmer gekleurde interieurs af. Het donker- en lichtgebruik in deze werken, maakte dat de schilder zo nu en dan met Rembrandt werd vergeleken.

De zandschipper, Jozef Israëls, 1887. Bron: Rijksmuseum

Latere jaren

Israëls trouwde in 1863 met Aleide Schaap in Amsterdam. Twee jaar later werd zijn zoon Isaac geboren, die net als zijn vader een beroemd schilder is geworden. Het gezin vestigde zich vanaf 1871 in Den Haag, waar Israëls samen met kunstenaars als Weissenbruch, Maris en Mauve, de Haagse School vormde. Typerend voor de Haagse School is de aquarel. De kunstschilder heeft ook een aantal aquarellen geschilderd die sterke overeenkomsten kennen met de visserstaferelen. De kleuren zijn veelal vaal blauw en grijs of, in het geval van een interieur, ook grauw bruin. Er zijn naast de aquarellen ook ruim dertig etsen van Israëls bekend.

Vissersmeisje op het strand, Jozef Israëls 1903. Bron: Wikimedia Commons, Rijksmuseum

In 1899 maakte Jozef Israëls een reis door Spanje, vergezeld door zijn zoon Isaac en diens vriend Frans Erens. Over deze reis heeft hij een reisverhaal geschreven en geïllustreerd, tegenwoordig te vinden onder de titel ‘Spanje: Een reisverhaal’. De schilder heeft zich altijd verbonden gevoeld met het Jodendom en raakte in de latere jaren van zijn leven ook meer betrokken bij het zionisme. Israëls overleed op 87-jarige leeftijd en werd in de zomer van 1911 op de joodse begraafplaats in Den Haag begraven.

Joodse bruiloft, Jozef Israëls, 1903. Bron: Rijksmuseum

Tekst: Liza Koppenrade

Bronnen:

• Art Salon Holland. (z.d.). Jozef Israëls (1824-1911). Geraadpleegd op 15 juni 2015, via: http://www.artsalonholland.nl/grote-meesters-kunstgeschiedenis/jozef-israels
• Joods Historisch Museum. (z.d.). Jozef Israëls. Geraadpleegd op 15 juni 2015, via: http://www.jhm.nl/cultuur-en-geschiedenis/personen/i/israels,+jozef
• Kunstbus. (z.d.). Jozef Israëls. Geraadpleegd op 15 juni 2015, via: http://www.kunstbus.nl/kunst/jozef+israels.html
• P.C. Molhuysen en P.J. Blok (red.) Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 9. A.W. Sijthoff: Leiden 1933. Geraadpleegd op 15 juni 2015, via: http://www.dbnl.org/tekst/molh003nieu09_01/molh003nieu09_01_0745.php

Publicatiedatum: 15/06/2015