3 min

Eeuwenoude bomen

Anthony Oetgens van Waveren verwerft in 1634 een aantal kavels ten noorden van de huidige Leeuwenlaan en sticht er de buitenplaats Hilverbeek. Aan de Kerkvaart, op de rand van de zanderij, bouwt hij de hofstede Stopbergen. Voor die boerderij staat een eeuwenoude zevenstammige Lindeboom en midden op het weiland ten zuiden van de boerderij een 350 jaar oude eik. In 1724 verwerft Hendrik Bicker de buitenplaats en pakt het huis ingrijpend aan. Het huis krijgt daarbij de huidige vorm. Ook laat hij de tuin herinrichten met een sterke centrale middenas recht door het huis.

Huize Hilverbeek in ‘s-Graveland Collectie Noord-Hollands Archief.

Landschappelijke tuininrichting

In 1760 wordt Conraad Jacob de Leeuw eigenaar van Hilverbeek. Zijn naam leeft voort in de Leeuwenlaan. De Leeuw voegt in 1761 Spiegelrust bij Hilverbeek. Na die tijd komt de landschappelijke inrichting van de tuin tot stand met een slingerbos, hertenkamp en waarschijnlijk een koepel. Delen van de geometrische aanleg nabij het huis blijven wel in stand. Als Hendrik Muilman door vererving eigenaar is laat hij in 1811 het koetshuis met stal en de tuinmanswoning ter weerszijden van het centrale voorplein afbreken en bouwt iets ten oosten van het huis een blokvormig complex voor deze functies. Ook de entree vanaf de weg verschuift dan naar het oosten.

De ingang van landgoed “Hilverbeek”. Collectie Noord-Hollands Archief.

Familie Six

Het echtpaar Six-Van Winter koopt de buitenplaats in 1816. Zij planten er exotische gewassen. Achter het huis verrijst een heuvellandschap met waterpartij, theehuis (in 1938 gesloopt), bruggen en een ijskelder. In grote lijnen bestaat deze landschappelijke aanleg met steeds afwisselende doorkijkjes nog steeds. In 1836 verrijst bij het koetshuis nog een oranjerie.

Zoon Pieter Hendrik Six bouwt rond 1860 een opbouw op het huis. Ook Stopbergen krijgt in die tijd zijn huidige vorm. De laatste eigenaar uit de familie Six, Jan Willem Six van Vromade, laat in 1919 twee nieuwe ontwerpen maken voor de tuin door Leonard Anthony Springer, maar voert die niet of nauwelijks uit. Wel laat hij rond 1922-1925 een bloementuin aanleggen door tuinarchitect Dirk Frederik Versteeg. In deze periode worden ook twee nog bestaande tuinpoorten aan de noordzijde van de moestuin opgericht. De verantwoordelijke architect J.W. Hanrath voert dan ook binnenshuis werkzaamheden uit.

Hilverbeek. Via Wikimedia.

Natuurmonumenten

Jan Willem Six van Vromade verkoopt Hilverbeek in 1933 aan de Vereniging Natuurmonumenten. Die plant er in de jaren daarna een groot aantal rododendrons. In 1944 valt vlakbij het huis een V2-bom die veel schade aanricht. Bij het herstel in 1947 wordt de ingestorte negentiende-eeuwse opbouw daarom weggelaten.
In de oude moestuin met een vroeg negentiende-eeuwse slangenmuur ligt sinds 2008 een wijngaard van de tuinderij Land en Boschzigt. Iets verderop aan de Leeuwenlaan 34 is de daarvan afkomstige wijn te koop.

Hilverbeek is eigendom van de Vereniging Natuurmonumenten en het park is toegankelijk. Het huis, koetshuis en oranjerie worden particulier bewoond. De buitenplaats is een rijksmonument, daarbij horen het huis, de aanleg, het koetshuis met oranjerie, de boerderij Stofbergen, de bruggen, ijskelder en moestuin met tuinhuis en slangenmuur.

Landschap Noord-Holland / Cultuur Compagnie

Literatuur:

• Bertram, Christian. Noord-Hollands Arcadia. Ruim 400 Noord-Hollandse buitenplaatsen in tekeningen, prenten enkaarten uit de Provinciale Atlas Noord-Holland. Met een bijdrage van Erik A. deJong. Alphen aan den Rijn: Canaletto, 2005, 137-139.
• Mehrtens, U.M. Hilverbeek te ’s-Graveland. (Bijdragen tot het bronnenonderzoek naar de ontwikkeling van Nederlandse historische tuinen, parken en buitenplaatsen, XXII). Zeist: Rijksdienst voor de Monumentenzorg, 1988.
• Oldenburger-Ebbers, Carla S., Anne Mieke Backer en Eric Blok. Gids voor de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur. Deel West: Noord-Holland, Zuid-Holland. Rotterdam: De Hef, 1998, 172-173.

Publicatiedatum: 30/04/2012