Reijnier Vinkeleskade 62, De hoofdingang van het schoolgebouw voor het Gemeentelijk Lyceum voor meisjes

Reijnier Vinkeleskade 62, De hoofdingang van het schoolgebouw voor het Gemeentelijk Lyceum voor meisjes

vrouwenemancipatie

In 1925 was er weliswaar een middelbare school voor meisjes, maar een school die toegang gaf tot de universiteit was er nog niet. De vraag hiernaar groeide echter wel. Het Gemeentelijk Lyceum bood de uitkomst. Meisjes volgden hier onderwijs dat  deels afgestemd was op de vakken die gevolgd werden door jongens op de HBS en deels gericht op vakken die de ‘vrouwelijke vorming’ bevorderden.

Het Gemeentelijk Lyceum in oorlogsjaren

De Tweede Wereldoorlog betekende een roerige periode voor het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes. De joodse leerlingen van de school waaronder Margot Frank, de oudere zus van Anne Frank, mochten geen onderwijs meer volgen. De rectrix en docente Duits van het Gemeentelijk Lyceum, Margrita Freie, werkte zeer soepeltjes mee aan het verwijderen van de joodse meisjes. Haar rol tijdens deze jaren is, mede hierom, omstreden.Naast het verwijderen van de meisjes herinneren oud-leerlingen zich ook dat Freie met trots officieren van de Sicherheitsdienst ontving in het schoolgebouw. Ook liet zij gedichten van de nationaalsocialist Baldur von Schirach voordragen in de klas, waar toen nog joodse kinderen in zaten. Blijkbaar stelde zij haar denkbeelden gedurende de oorlog echter bij. Na de oorlog verzocht zij het docentenechtpaar Gulden-Rademakers, dat klassieke talen gaf aan het Gemeentelijk Lyceum, om te vertrekken vanwege hun pro-Duitse sympathieën.Hoewel Margrita Freie geen zeer geliefde rectrix was vanwege haar autoritaire en deftige karakter, zorgde zij er wel voor dat er in de loop van de jaren een solide docentenkorps ontstond, er goed onderwijs werd gegeven en er een aanzienlijke hoeveelheid vrouwelijke docenten in dienst was.

Kritiek

Geheel zonder kritiek was deze vorm van onderwijs niet: waarom zouden vrouwen niet net als mannen onderwijs aan de HBS (Hogere Burgerschool) of het gymnasium kunnen volgen? In de jaren ’50 kwamen de aparte HBS en gymnasiumafdeling voor meisjes steeds meer onder vuur te liggen en daalde het aantal aanmeldingen voor deze vorm van onderwijs. Er werd om deze reden besloten om geen nieuwe leerlingen meer toe te laten.In 1968 werd het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes opgenomen in de Gerrit van der Veen scholengemeenschap en tegelijkertijd trad de Mammoetwet in werking: deze wet zorgde ervoor dat onder andere het speciale meisjesonderwijs werd vervangen voor de MAVO, HAVO en het VWO. Dit betekende het definitieve einde van het Gemeentelijk Lyceum.

Joke Smit College

Sinds 1984 heet het voormalige Gemeentelijk Lyceum het Joke Smit College. Het oorspronkelijke emanciperende doel van het onderwijs dat in het gebouw gegeven werd, bleef destijds echter wel behouden. Het Joke Smit College richtte zich toentertijd namelijk op onderwijs aan vrouwen die door ‘huwelijk en moederschap’ met een opleiding waren gestopt en nu alsnog een diploma wilden halen. In de jaren ’90 viel deze doelgroep grotendeels weg.Vandaag de dag is het Joke Smit college een VAVO (voortgezet algemeen onderwijs voor volwassenen). Leerlingen kunnen hier terecht om hun VMBO-tl, HAVO of VWO diploma te halen.

Wandschilderingen Maria Hubrecht

Naast de rijke historie kent het pand van het Gemeentelijk Lyceum voor Meisjes ook een ander, zeer interessant aspect. Het gebouw in de Amsterdamse Schoolstijl herbergt een groot aantal bijzondere wandschilderingen van Maria Hubrecht, een kunstenares afkomstig uit een Doornse patriciërsfamilie.

wandbespanning Noordzijde Joke Smit College

wandbespanning Noordzijde Joke Smit College

De wandschilderingen van Hubrecht, geschilderd op linnen en opgespannen op lattenramen, verbeelden het leven van planten en dieren uit de oertijd en bestrijken de geologische tijdperken van het Cambrium ( 542 tot 488 miljoen jaar geleden) tot aan het Krijt (145 tot 65 miljoen jaar geleden). De schilderingen zijn  vervaardigd tussen 1925 en 1926 hebben door de stilistische bruine kaders een typische twintigerjarenlook. Een schilderstijl is echter lastiger aan te geven, er zitten enige expressionistische elementen in, maar over het algemeen zijn de schilderingen eerder educatieve schoolplaten dan daadwerkelijke schilderkunst.

Wandbespanning Oostzijde Joke Smit College

Wandbespanning Oostzijde Joke Smit College

In de loop van de jaren zijn de schilderingen, onderhevig aan de tijd en slijtage, ernstig beschadigd geraakt. Het Joke Smit College probeert nu door middel van een crowdfundingactie zoveel mogelijk geld bij elkaar te krijgen om het herstel van de schilderingen te bewerkstelligen. Zo kunnen ook toekomstige generaties leerlingen van de school blijven genieten van de educatieve waarde van het werk van Maria Hubrecht.

Auteur: Eva Bleeker

Publicatiedatum: 10/02/2015