2 min

Een smal jaagpad leidt langs de Drecht van de Tolhuissluis naar Bilderdam. De Drecht is hier even grensrivier. In het noorden ligt Noord-Holland, aan de overzijde van de rivier strekt de provincie Zuid-Holland zich uit. Bilderdam is een bescheiden woonkern aan de oevers van de Drecht met als middelpunt de brug. Tot 1900 voer hier een pontje. Van Bilderdam naar de Westeinderplas loopt door het polderland een stoere dijk met een verhaal.

De mensen van de Stichting Oud Aalsmeer weten het zeker: deze ‘eeuwenoude land- en waterscheiding tussen Amstelland en Rijnland is zonder meer de mooiste grasdijk rond Aalsmeer en Uithoorn, met weidse vergezichten over plassen en polders.’

Reis in gedachten even mee terug in de tijd. Naar het jaar 1165. Wateroverlast was – ook toen – een groot probleem. Het Holland van graaf Floris III kreeg steeds vaker te maken met natte voeten. De afvoer van water uit Duitsland raakte namelijk gestremd door het dichtslibben van de monding van de Oude Rijn bij Katwijk. En dus zocht het water een uitweg via rivieren als de Amstel en het Spaarne naar zee.

De brug van Bilderdam. Beeld: Jan Maarten Pekelharing.

Dam bij Zwammerdam

Intussen daalde de bodem van Holland, zodat ook de zee verder dreigde op te rukken. Holland was in last. En dus besloot de graaf een dam te slaan in de Oude Rijn bij Zwammerdam. Dat bracht de bisschop van Utrecht in de problemen, want waar moest hij al dat water laten? Weg met die dam!

Dus moest keizer Frederik I (‘Barbarossa’) de knoop doorhakken. Hij bepaalde in 1165 dat de Rijn een koninklijke stroom was en vrij moest kunnen stromen. Dat was voor de graaf van Holland geen acceptabele oplossing en er kwam uiteindelijk een compromis. De dam bij Zwammerdam kreeg een doorgang en de graaf liet dijken opwerpen langs de grens van Holland met Utrecht.

Het jaagpad over de dijk tussen de Tolhuissluis en Bilderdam. Rechts kabbelt het grensriviertje de Drecht. Beeld: Jan Maarten Pekelharing.

Calslagen

Hier tussen Bilderdam en de Westeinderplas ligt een stuk van die dijk. De dijk eindigt bij Calslagen, dat was ooit een kleine nederzetting waarover de graaf en de bisschop eveneens een verschil van mening hadden. Behoorde Calslagen tot het bezit van de bisschop van Utrecht? In 1165 kwamen de heren overeen dat Calslagen een Hollandse ontginning was en Hollands zou blijven. Calslagen behoort nu tot Kudelstaart (gemeente Aalsmeer).

Het is lange tijd bij Calslagen en Bilderdam een ingewikkeld grensgebied geweest, want van oudsher behoorden enkele woningen in Bilderdam tot de gemeente Uithoorn (Noord-Holland), terwijl de buren in Zuid-Holland woonden. Daar is met een grenscorrectie in 2012 een eind aan gemaakt. Bilderdam valt nu in zijn geheel onder de gemeente Kaag en Braassem (Zuid-Holland).

Van Calslagen, ter hoogte van de dijk uit Bilderdam, loopt de provinciegrens zuidwaarts langs de oever van de Westeinderplas naar Leimuiden.

Tekst: Jan Maarten Pekelharing

Publicatiedatum: 01/02/2018