3 min

Luikje in vloer

Ooit moet er een luikje in de houten vloer van de Waakzaamheid hebben gezeten dat als afvalputje werd gebruikt door de herbergier. ’s Avonds laat bij het opruimen van de zaak veegde hij de gebroken glazen en gesneuvelde kleipijpen bijeen en kieperde ze via het luikje onder de vloer. Opgeruimd staat netjes. Dat ritueel moet zich zo’n tweehonderd jaar lang hebben afgespeeld in de in 1626 gebouwde herberg. Niemand die er weet van had, maar met het slopen van de vloer kwam daar verandering in. In de klei stuitte Sombroek op een immense berg glaswerk en meer dan duizend pijpenkoppen uit de periode 1670 tot 1800. ,,Wat is dit allemaal? vroeg ik me af en ik ben gaan graven’’, aldus Sombroek. ,,Het was een heidens karwei op alles op te diepen. ,,Ik kwam pijpenkoppen tegen met dikke en dunne stelen en heel veel voetjes en scherven van borrel- en wijnglazen, in alle soorten en maten. In de Waakzaamheid is eeuwenlang flink gerookt en gedronken, zoveel is wel duidelijk.’’

Overzicht van de gevonden hoeveelheid pijpenkoppen. Foto Bart Leusink

Inventarisatie

Eenmaal schoongemaakt werd de vondst onder de aandacht gebracht van pijpenkenner Pieter Wiesenhaan uit Den Haag. Gezien de gevonden hoeveelheid op één plek werd de vondst als zeer bijzonder aangemerkt. Aan de hand van de vorm van de kop, de dikte van de steel en het merkje van de maker op de hiel van de pijp kon een nauwkeurige inventarisatie worden gemaakt. Enkele stuks stammen uit de 17e eeuw, het merendeel uit de 18e eeuw, met name uit de eerste helft van deze eeuw. In totaal gaat het om 97 verschillende merken, waarvan een groot aantal is vervaardigd door Goudse pijpenmakers. Opmerkelijk is het merk met de trekzaag, zeer waarschijnlijk verwijzend naar de Zaanse houtindustrie. Dat vermoeden wordt nog versterkt doordat dit type vrijwel uitsluitend in de Zaanstreek wordt gevonden, evenals het merkje met het Moriaanshoofd, dat is terug te voeren op herberg ’t Moerjaenshooft in Wormer. Wellicht keren alle pijpenkoppen weer terug naar hun oude rustplaats. Sombroek speelt met het idee om ze weer op hun oude plek terug te leggen en in de vloer een doorzichtige plaat aan te brengen waardoor het publiek de vondst kan bewonderen.

De verzameling opgediepte koperen duiten. Foto Gé Sombroek

Koperen duiten

De tientallen gevonden munten bestaan voornamelijk uit koperen duiten uit de 17eeeuw, geslagen in de provincies West-Friesland, Holland, Gelderland, Friesland, Zeeland en Overijssel. Daaruit zou kunnen worden opgemaakt dat de Waakzaamheid een trefpunt was van reizigers uit alle windstreken. Via de kieren in de vloerdelen zijn de munten in de grond terecht gekomen, is de meest aannemelijke verklaring. De archeologen Pieter Floore en Sjeng Daudenberg van het Zaandijkse bureau Hollandia, die de munten onder de loep namen, waren vooral verrast door het tiental zilveren munten, bestaande uit stuivers, dubbele stuivers en rijderschellingen uit eind 16een de 17eeeuw. ,,Onder kerkvloeren komen we vaak duiten tegen, maar zilveren munten vinden we nooit. Het zegt iets over de vrijgevigheid van de kerkgangers die het kerkenzakje vulden’’, aldus Floore. Het feit dat deze zilveren munten op één plek bijeen zijn gevonden, doet vermoeden dat iemand ze ooit heeft verborgen, als appeltje voor de dorst. ,,Ze moeten destijds een aardige waarde hebben vertegenwoordigd. Het zal een flinke tegenvaller zijn geweest voor de persoon die ze is kwijtgeraakt’’,  veronderstelt Daudzenberg, die spreekt van een ‘aardige’ vondst. Toch verbazen de beide archeologen zich erover dat er niet meer munten zijn gevonden. ,,In kroegen willen mensen nog wel eens geld verliezen. Zeker als ze een slok op hebben. Dat geld verdwijnt door de kieren in de vloer. Als je het over twee eeuwen bekijkt is de oogst bescheiden. Maar dat kan ook komen doordat de vloer goed aansloot en weinig kieren vertoonde.’’

De naar boven gehaalde zilveren stuivers, dubbele stuivers en rijderschellingen. Foto Gé Sombroek

Publicatiedatum: 06/11/2011