3 min

Het gebouw bestaat 125 jaar (2012)

Bouwstijl – De Nicolaasbasiliek werd ontworpen door de architect A.C. Bleijs (1842-1912). Het godshuis werd gebouwd tussen 1884-1887 en heeft de vorm van een Latijns kruis, waarbij de koepel zich boven het altaar bevindt. De basiliek wordt gekenmerkt door neobarokke en neorenaissance elementen. Grote blikvanger is de 58 meter hoge koepel die bestaat uit een buiten- en een binnendeel. Het buitendeel heeft vensters in de stenen opbouw. De binnenkoepel bestaat uit een veelkleurige glas-in-lood sterrenhemel die tezamen met de buitenramen gerestaureerd is. Hierdoor is de prachtige gefilterde lichtinval weer zichtbaar.

Sint Nicolaaskerk, Vervaardiger: Alfred Ost(1884-1945), Rembrandt Uitgevers Maatschappij, ca. 1910. Collectie Stadsarchief Amsterdam, Afbeeldingsbestand 010018000260

Interieur

Voor het interieur zijn, naast de architect, meer kunstenaars verantwoordelijk, zoals de beeldhouwer Pierre Elysée van den Bossche (1849-1921) en de kunstschilder Jan Dunselman (1863-1931). De veertien kruiswegstaties (1891-1898) van Jan Dunselman zijn de grootste die hij maakte. Ook schilderde hij het verhaal van het Mirakel van Amsterdam en de jaarlijkse stadsprocessies ter viering hiervan. In de rechter transeptarm beeldde hij de Martelaren van Gorcum af, schuin boven de aan deze martelaren gewijde kapel. In het middenschip, te beginnen rechts vooraan, schilderde Dunselman verschillende stadia van het leven van St. Nicolaas, patroonheilige van Amsterdam en de St. Nicolaaskerk. De weleens als ‘wat donker’ getypeerde Nicolaasbasiliek heeft tijdens de restauratie nieuw licht gekregen in de vorm van acht nieuwe ramen in het middenschip. De ramen zijn ontworpen door Jan Dibbets. De schilderingen in de kerk zijn hierdoor beter zichtbaar dan ooit tevoren.

Orgel & muziek

De Nicolaasbasiliek beschikt over een origineel Sauerorgel uit de 19e eeuw. Hiermee worden de vieringen begeleid waaraan wordt meegewerkt door de vele koren die de Cappella Nicolai rijk is: van een eenvoudige Schola tot het professionele Collegium. In de zomermaanden vinden wekelijkse orgelconcerten plaats. Kijk hier voor meer informatie over de muziek in de Nicolaas.

De mensen

Op 8 december 2012, als afsluiting van het 125-jarig jubileumjaar werd de Amsterdamse Nicolaaskerk verheven tot basiliek. De nieuwe status is een erkenning van de vele generaties die zich in de afgelopen zeven eeuwen hebben ingezet voor het katholieke geloof in Amsterdam. Dat deden ze in vaak moeilijke tijden en onder beroerde omstandigheden, zoals in de tijd na de Reformatie, toen de katholieke geloofspraktijk niet zichtbaar mocht zijn. In de 20e eeuw leek de ontkerkelijking in Amsterdam te leiden tot sluiting van diverse kerken in de binnenstad. De rooms-katholieke Nicolaasbasiliek dreigde rond 1975 gesloten te worden. Een groep betrokken vrijwilligers wist dit te voorkomen en begon met de broodnodige restauratie van het gebouw.

Prins Hendrikkade 58-88 (v.r.n.l.) met Sint Nicolaaskerk bij avond. Prins Hendrikkade 73-77: R.K. Sint Nicolaaskerk. Foto: Martin Alberts, 18 december 2006. Collectie Stadsarchief, Afbeeldingsbestand 010122053634

Abdijliturgie

Sinds die tijd wordt in de Nicolaas de zogenaamde abdijliturgie gevierd, geïnspireerd op de Benedictijnse liturgie van het klooster in Egmond. Psalmenzang en veel ruime voor stilte en contemplatie spelen een grote rol in de goedbezochte vieringen. Ongeveer vier maal par jaar wordt de viering rechtstreeks uitgezonden op televisie.

Tekst: Richard Stuivenberg, Nicolaasparochie Amsterdam

Publicatiedatum: 21/02/2013