Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

De legendarische Zanddijk en het begin van ons deltaverleden

De Zanddijk van Limmen naar Noordbakkum is het vroegst bekende dijkje in Noord-Holland boven het IJ. Hij werd rond het jaar 1105 aangelegd in opdracht van de Abdij van Egmond. De landerijen van de Abdij hadden last van overstromingen. Het water kwam bij storm opzetten door een uitloper van het IJ dat toen nog in open verbinding met de Zuiderzee stond. Daarom lieten de monniken tussen twee wat hogere zandruggen een dijkje maken.

Helaas was het dijkje geen onverdeeld succes. Het bij storm opgestuwde water kon door het dijkje niet meer weglopen. De abdij bleef weliswaar droog, maar door de stremming liepen de landerijen van Castricum onder. Op een gegeven moment hadden de Castricummers er genoeg van. Ze trokken gewapend naar de Zanddijk en maakten er een gat in zodat het water over het terrein van de abdij kon afvloeien. Abt Stephanus wist raad. Hij stuurde zijn latere opvolger Alardus met enkele monniken erop af. Ze namen het prachtige kistje of schrijn waarin de resten van de Heilige Adalbert werden bewaard mee naar de dijk. De schrijn werd in het gat geplaatst en zie, er geschiedde een wonder: het water trok terug.

Zanddijk met rechts Abdij van Egmond. Beeld: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Wie de bal kaatst…

Enige tijd later was de situatie echter net omgekeerd. Nu kwam het water uit het noorden, vanuit het Berger- en Egmondermeer en het abdijland liep onder. De monniken zaten toen in hetzelfde schuitje als eerder de Castricummers. Ze probeerden ook op dezelfde manier van de nattigheid af te komen. Ze trokken naar de Zanddijk en maakten er een gat in. Het weglopende water werd aan de andere kant van de dijk in Castricum niet op prijs gesteld. De monniken hadden al op protesten van de buren gerekend en de reliekschrijn van Sint-Adalbert weer meegenomen. De boeren van Castricum trokken zich echter niets van het gebeente van de heilige aan. Ze trakteerden de monniken op een stevig pak slaag. Natuurlijk trok Sint-Adalbert volgens een oude abdijkroniek later toch nog aan het langste einde. De raddraaiers uit Castricum hadden verder een beroerd en moeilijk leven. Bovendien kwamen ze ellendig aan hun einde.

Kaart van de Zanddijk. Beeld: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Monument

En de Zanddijk? Die is er nog steeds, maar nauwelijks meer als dijk herkenbaar. Het gaat tegenwoordig om een weggetje dat zich door het land tussen Limmen en Noordbakkum slingert. Op het straatnaambordje staat ‘Zanddijk’. Eigenlijk verdient dit allereerste relict uit ons deltaverleden een mooier monument.

Publicatiedatum: 02/03/2011

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.