Dit ooggetuigenverslag stamt van de hand van een niet bij naam genoemde journalist die voor een regionaal blad schreef. Zijn optekeningen verschenen in een plakplaatjesalbum, voorzien van een voorwoord geschreven door de Zaandijker Gerrit Jan Honig. In de nacht van donderdag op vrijdag 13-14 januari 1916 loeide er een zware noordwesterstorm over Nederland. Die veroorzaakte extra hoog water in de Zuiderzee. De dijken hielden het niet. Heel Waterland en de oostkant van de Zaanstreek verdwenen onder het zoute water. Het eiland Marken was het zwaarst getroffen. Daar werden twintig huisjes finaal weggeslagen en verdronken zestien mensen. Tot overmaat van ramp bezweek ook nog de zeedijk van de Anna Paulownapolder in de Kop van Noord-Holland.

Dijkdoorbraak

Maar terug naar de Zaanstreek en onze onbekende journalist. Vrijdagavond 14 januari zocht hij toch maar het bed op. ’s Nachts werd hij wakker door herrie en geloei op straat. Het ging om boeren met hun koeien uit Oostzaan. Het dijkje van de polder was niet bestand tegen het vanuit Waterland oprukkende water. Het begaf het om twee uur in de ochtend. Langzaam maar zeker kwam het water over het land. Het vee werd op het schoolplein gestald. De school zelf ging open om vluchtelingen op te vangen.

Reddingsactie

Als een echte ramptoerist ging de journalist op onderzoek uit. Via Amsterdam reisde hij naar Buiksloot. Daar werd hij door militairen tegengehouden. Maar hij zag hoe er voortdurend bootjes met slachtoffers arriveerden. De schrijver van het regionale blad sprak er met een leerling van de Zeevaartschool. Die was ingeschakeld bij het reddingswerk. De student vertelde hoe ze met een sloep een gezin uit huis hadden gehaald:

“Ze zaten op zolder, terwijl het binnenstromende water de ramen verbrijzelde, de deur uit haar hengsels rukte. Na tal van vergeefse pogingen, wisten we het huisje te naderen en met behulp van een ladder de ongelukkigen uit hun benarde toestand te verlossen. Het werd hoog tijd, het oude huisje zakte al scheef weg.”

Huis verdween in de golven

Later bracht de onbekende journalist een bezoek aan Marken. Daar was het een geweldige ravage. Een eilander deed hem verslag van de stormnacht:

“Wat een angst hebben we uitgestaan. Ziet ge daar de woning van Klaas de Waard, zijn huis werd door de vloedgolf opgenomen, en dreef met de zee op en neer. Klaas trachtte zich in de dakgoot te redden, steeds om hulp roepende, doch niemand kon hem helpen. Tot diep in de nacht hoorde men zijn hulpgeschrei. Eindelijk werd het stil. Klaas had zijn graf in de golven gevonden, en met hem zijn vrouw en twee kinderen.”

Komst van de Afsluitdijk

Het werd maart voordat de doorbraken in de zeedijk dicht waren. Daarna moest het water nog van het land. Minister van Waterstaat Cornelis Lely had na deze ramp geen enkele moeite om zijn ‘Wet tot Afsluiting van de Zuiderzee’ aangenomen te krijgen. In 1932 kwam de Afsluitdijk gereed. De Zuiderzee werd IJsselmeer. De veiligheid leek voortaan gegarandeerd. Maar we zijn nu ruim driekwart eeuw verder. De zeespiegel stijgt, het water rust nooit en de Afsluitdijk is aan een grote opknapbeurt toe. De onbekende schrijver had het voorzien. Hij schreef destijds al:

“De waterwolf kan wel slapen, maar is niet dood en ook in de toekomst kan deze oude vijand van onze lage landen gelegen bij de zee, de kusten weer bespringen, de dijken weder beuken in zijn volle kracht. Nederland, Aeternitate Vigila, waakt immer!”

Meer informatie:
www.rijkswaterstaat.nl
www.eendijkvaneendijk.nl
www.natuurlijkafsluitdijk.nl
www.hhnk.nl
www.kustopkracht.nl

Publicatiedatum: 02/03/2011