3 min

Land en zee

Het begon allemaal met Johannes Hermanus Koekkoek (1778-1851). Deze zeeschilder kreeg maar liefst acht kinderen, en besloot dat zijn vier jongens, waarvan Barend de oudste was, schilder zouden worden. In het atelier in Middelburg kregen de kinderen hun eerste lessen. Johannes Hermanus, de stamvader van de schildersfamilie, hoopte dat zijn oudste zoon, Barend Cornelis, hem in het marineschilderen zou opvolgen. Al snel bleek echter dat Barend’s onderwerpen ergens anders lagen. Middenin de Middelburgse kweekvijver voor   marineschilders tekende Barend Cornelis al het liefst boslandschappen.

Italiaans Landschap, Barend Cornelis Koekkoek, 1848.

Marinus Adrianus Koekkoek

De tweede zoon van Johannes Hermanus, was net als zijn ouders broer ook voornamelijk geïnteresseerd in het bos als zijn onderwerp. Anders dan zijn broer, echter, was Marinus Adrianus niet zo vanzelfsprekend getalenteerd. Hij werkte als decoratieschilder en is nooit naar de academie gegaan voor een goede opleiding. Wel had hij, zoals alle jongens Koekkoek, bij zijn vader in les gehad. Later heeft hij deze studie uitgebreid bij zijn broer in het atelier en groeide hij uit tot een zeer verdienstelijk schilder. Zijn lot is echter wel dat zijn werk, wanneer het goed was, met dat van zijn oudere broer verward werd.
Zijn zoon, Pieter Hendrik ‘H.P.’ Koekkoek zou later met behulp van zijn vader uitgroeien tot een belangrijk Nederlands landschapsschilder die veel in Engeland gewerkt heeft.

Portret van Johannes Hermanus Barend Koekkoek, Johan Coenraad Hamburger, 1841

Gedroomde opvolger

Op de derde zoon, Johannes Koekkoek was vaders hoop nu eindelijk gevestigd. Deze naamgenoot zou vader Koekkoek volgen in het schilderen van zeelandschappen, was de gedachte. Het zag er een tijdje naar uit dat dit het geval zou zijn, en de carriere van Johannes koekkoek jr. startte veelbelovend. Tragisch genoeg stierf hij echter al op 20 jarige leeftijd. Schilderijen van deze jonge schilder zijn dan ook erg schaars. Hermanus Sr., echter, de laatste zoon van onze stamvader, zou zich na het overlijden van zijn vier jaar oudere broer op het schilderen van zeegezichten richten. In 1932 verscheen op de tentoonstelling ‘Levende Meesters’ in Amsterdam zijn eerste ‘woelend water’.

Zelfportret, Marinus Adrianus Koekkoek, (1817-1868)

Stamboom Familie Koekkoek

Latere generaties

Na deze eerste generatie zouden de Koekkoeks nog veel schilders voortbrengen. Vooral Hermanus sr heeft een grote bijdrage aan de stamboom geleverd. Net als zijn vader kreeg hij vier zoons die alle vier schilderden. Johannes Hermanus Barend, zijn derde zoon, was van de vier het meest veelzijdig. Na een verhuizing naar het Gooi, waar ook eerder zijn ooms hadden gewerkt, ging hij onder de invloed van de Larense school wat ‘losser’ schilderen. In deze periode kiest hij ook uit een breder scala van onderwerpen. Waar hij eerst enkel ‘woelige zeeën’ schilderde richt hij zich nu ook op havengezichten en visserstaferelen. Deze laatste onderwerpen pasten meer bij de Larense en Haagse school, en dus beter bij de kringen waarin de schilder verkeerde.
Johannes Hermanus Barend Koekkoek is daarmee een goed voorbeeld van hoe de kunst in deze tijd veranderde. Hoewel de romantiek nog niet uit zijn werk verdwenen was, en alle generaties Koekkoek romantische voorstellingen schilderden, zou er langzaam een nieuwe tijd aanbreken.

Wrak van een kofschip op het strand, Johannes Hermanus Koekkoek, (tussen 1793 – 1820)

Auteur: Maaike Hommes

Bronnen:

• M.Simonis en E. Snellen e.a, ‘De Familie Koekkoek; vier generaties schildertalent’, Simonis & Buunk, een keur aan kunst, 2003.
• F. Buunk en N. van der Schaaf, ‘Romantiek rond de familie Koekkoek’, Simonis & Buunk, 1994.
• A. Nollert, ‘Barend Cornelis Koekkoek[1803-1862]; prins der landschapsschilders’, Dordrechts Museum, Waanders uitgevers Zwolle, 1997.

Publicatiedatum: 04/09/2014