De Dokwerker

Op het Jonas Daniël Meijerplein in Amsterdam staat sinds 1952 een beeld en monument ter herdenking van de Februaristaking, het eerste grote protest van de Nederlandse bevolking tegen het antisemitisme en de deportatie van de joden. Het beeld stelt een staker voor: een robuuste onverschrokken havenarbeider, met opgestroopte mouwen en een trotse houding. De Dokwerker staat symbool voor het verzet van 'de kleine man' tegen een grote macht.

1 min

Staakt, Staakt, Staakt!

Op 25 februari 1941 riepen communistische arbeiders op tot een staking, die massaal werd opgevolgd door de Amsterdamse havenarbeiders. Andere gemeentediensten zoals het openbaar vervoer volgden. De staking was een protest tegen de anti-joodse maatregels van de Duitse bezetters. Directe aanleiding waren de eerste razzia’s in Amsterdam op 22 en 23 februari waarbij 425 joodse mannen op transport werden gezet en naar concentratiekampen vervoerd. Na twee dagen werd de staking hard neergeslagen door de Duitsers. Hierbij vielen een aantal doden, nog meer gewonden en werden talloze stakers gevangengenomen en gefusilleerd. Als straf moest Amsterdam 15 miljoen gulden betalen.

Stakingsoproep.

Oorlogsmonument voor de Februaristaking

In 1951, tien jaar na de roemruchte staking, gaf het college van Burgemeesters en Wethouders van Amsterdam de opdracht aan beeldhouwer Mari Andriessen om een monument te maken voor de Februaristaking. Voor het ontwerp heeft Willem Termetz model gestaan, een vriend van Andriessen waarmee hij waarschijnlijk in het verzet heeft gezeten. Zijn zware lichaamsbouw had waarschijnlijk de uitstraling die Andriessen voor zijn beeld zocht. De Dokwerker werd in een Parijse gieterij gegoten in brons.

De Dokwerker.

Opschrift op het monument.

Jaarlijkse herdenking

In december 1952 werd het beeld door koningin Juliana onthuld. Sindsdien is het beeld de plek voor de jaarlijkse herdenking van de Februaristaking. Er worden diverse toespraken gehouden, gedichten voorgedragen, bloemen gelegd en het beeld is vertrekpunt van een defilé. De Dokwerker stond overigens tot 1970 gericht naar het Waterlooplein, maar door de werkzaamheden aan het nieuw te bouwen Stadhuis/Muziektheater en metro is het beeld verplaatst in de richting van de Portugese Synagoge.