4 min
Begin van de reclame
Het begon allemaal net na 1900. Reclame stond toen nog in de kinderschoenen en werd door veel Nederlandse bedrijven als dubieus afgedaan: “Goede waar verkoopt zichzelf op basis van kwaliteit.” Maar de familie Verkade zag al snel in hoe effectief reclame kon zijn. Voor de verpakkingen trok ze kunstenaars aan. In 1897 kwam ze op het idee om de kartonnen verpakkingen voor ontbijtkoek te voorzien van bouwprenten voor molens, torens en koetsen, als lokkertje voor de jeugd.
Omslagen van Verkade-albums Beeldentuin van het Singer Museum in Laren
De albums van Verkade
De eerste verzamelplaatjes, die Verkade in 1903 inzette, waren gemaakt in Duitsland. De zoete sprookjesplaatjes werden bij de verpakte producten gevoegd. Het was een onverwacht succes. “Maar het kan beter”, dacht Verkade. Elke rol Verkadebiscuits of -beschuit bevatte voortaan een plaatje en later een waardebon voor een plaatje. De afbeelding kon in een album worden geplakt.
Het geheel vormde een educatieve serie over de natuur. Het bedrijf speelde met die themakeuze in op de hang naar het buitenleven rond de eeuwwisseling. Het opvoedende karakter paste goed bij het bedrijf. Verkade stond bekend als sociaalvoelend en innoverend. Als één van de eerste bedrijven in Nederland bood het zijn personeel kinderopvang en interne scholingen.
Jac P. Thijsse, auteur van vele Verkade-albums. Collectie Noord-Hollands Archief
‘Via koek en beschuit de natuur in’
De familie Verkade benaderde in 1905 de invloedrijke onderwijzer, natuurbeschermer en veldbioloog Jac. P. Thijsse (1865-1945) voor het schrijven van de albums. Thijsse richtte in 1905 de stichting Natuurmonumenten op. Dit uit verzet tegen de plannen van Amsterdam om het Naardermeer te dempen met stadsvuil. In 1903 verscheen zijn boek ‘Het Vogeljaar’, dat vele herdrukken zou beleven.
Toen Thijsse werd benaderd om de tekst voor de Verkade-albums te verzorgen, schijnt hij verbaasd te hebben uitgeroepen: “Ze hebben me voor de reclame gevraagd!” Maar het was vervolgens Thijsse zelf die de slagzin van het eerste uur bedacht, ‘Via koek en beschuit de natuur in’. Hij begon in 1906 met het samenstellen van de albums Lente, Zomer, Herfst en Winter. De aquarellen waren van de kunstenaars L.W.R. Wenckebach, Jan van Oort en Jan Voerman jr.
Met de prachtige plaatjes en prikkelende teksten bereikten de albums mensen uit een groot deel van de samenleving. Tot 1940 verschenen er vijfendertig Verkade-albums, waarvan Thijsse er negentien schreef. Zijn zes laatste albums haalden allemaal een oplage van meer dan honderdduizend. In 1965 verscheen postuum het allerlaatste album van Thijsse in de reeks: ‘Vogelzang’.
De albumafdeling van Verkade. Collectie Verkadepaviljoen, Zaans Museum
Effect van de albums
“Een reclamemethode ter navolging”, schreef de Nieuwe Rotterdamsche Courant in 1906, toen het boek ‘Lente’ op de markt werd gebracht. Maar, zo vervolgde de recensent: “Hoeveel koek zal men moeten eten om de verzameling compleet te hebben?” Intern was dat precies berekend. De albums bevatten ruimte voor 144 prentjes. Een gemiddeld gezin verbruikte in die tijd één bus beschuit per week, aldus de cijfers. Over een heel jaar gezien, leverde dat 52 plaatjes op. Wie ook de resterende plaatjes wilde hebben – en wie wilde dat niet – moest daarom jaarlijks nog eens 92 extra Verkade-producten kopen.
Er is wel eens uitgerekend dat bij een gemiddelde inplaktijd van twintig seconden per plaatje de Nederlandse bevolking hieraan veertigduizend werkweken van veertig uur besteed. Uiteindelijk gingen er niet minder dan 2,2 miljoen exemplaren en dertig miljoen plaatjes over de toonbank. Tientallen Verkademeisjes hadden een dagtaak aan het inpakken en versturen van de albums en plaatjes. Dagelijks gingen vijfhonderd tot duizend pakketten de deur uit. Het concern riep zelfs een ruilkantoor in het leven dat tot wel tweeduizend brieven per dag kreeg.
Meisjes van Verkade in 1950. Collectie Gemeentearchief Zaanstad
Verkade inspireert
De albums zijn een begrip geworden in de reclamewereld. De omzet van Verkade steeg hier gigantisch mee en het bedrijf wist een enorme schare liefhebbers en verzamelaars aan zich te binden. Bovendien leerden de kinderen dankzij de plaatjes en de begeleidende teksten ook nog eens van alles over de natuur.
Andere bedrijven haakten in op het succes en kwamen met hun eigen verzamelalbums en verzamelobjecten. Eind 2010 waren de Toy Story poppetjes bij Albert Heijn de nieuwste rage. Maar ook voetbalplaatjes blijven populair. Verkade maakt geen verzamelalbums meer, maar steelt door haar originaliteit in reclameland nog altijd de show. Het bedrijf won in 2010 de reclameprijs Merk van het Jaar met een vrolijke campagne waarin de ouderwetse Verkademeisjes centraal staan.
Publicatiedatum: 17/12/2010
Vul deze informatie aan of geef een reactie.