2 min

De lage arbeiderswoning en de boerderij zijn rijksmonument. De villa is een provinciaal monument, maar zal vermoedelijk te zijner tijd van de provinciale lijst worden gehaald omdat het niet meer past in het huidige beschermingsbeleid. Wellicht krijgt het daarna de status van gemeentelijk monument. Het huis wordt particulier bewoond en is niet toegankelijk.

Bosch en Landzicht. Het klaphek aan de Zandvoortselaan. Rechts op de achtergrond met uithangbord de Haringbuis. Collectie Nationaal Archief.

Klaphek

In 1762 kopen Pieter Mabé en Barend Grevingh een huis met tuin en de passage door het hek van Aerdenhout. Dat klaphek geeft toegang tot de Wildernis, het jachtgebied van de heren van Brederode. Uit tekeningen van Hendrik Tavenier (1773) en Jacob Cats (1775) blijkt dat er al een zeventiende-eeuws rechthoekig huis evenwijdig aan de weg stond. Daarnaast stond de lage arbeiderswoning. De heren Mabé en Grevingh laten het bestaande huis tot buitenverblijf verbouwen en noemen het Bosch en Landzicht.

Het huis van de buitenplaats Bos en Landzicht aan de Zanvoorterweg bij het klap- of tolhek naar Zandvoort, 1861. Collectie Kennemerland, Noord-Hollands Archief.

Negentiende eeuw

Het buitenverblijf met de naastgelegen arbeiderswoning en boerderij worden eind achttiende eeuw verkocht aan H.J. Koenen en vervolgens twintig jaar later aan Jacob Abraham van Lennep. Het huis wordt verbouwd door Koenen (die echter al in 1808 overleed) of Van Lennep. Er worden nieuwe schuifvensters aangebracht, de entree word vernieuwd en de gevels worden gepleisterd met een natuursteen-imitatie patroon.

In 1890 koopt architect Van den Arend het geheel. Hij verhoogt zowel het huis als het dwarsgelegen achterhuis met een verdieping, waarbij het achterhuis boven het voorhuis uit komt te steken. Die laat-negentiende-eeuwse vorm en uitstraling heeft het nog steeds.

Nabij de Vondelkade, links op de voorgrond de uit de zeventiende eeuw stammende herberg de “Haringbuys”, die tussen de beide rijbanen staat van de Zandvoorterweg. Op de achtergrond “Bosch en Landzicht”, 1980. Collectie Fotoburo de Boer, Noord-Hollands Archief.

Verval en herstel

In de loop van de twintigste eeuw raakt het huis in verval, waardoor het in tegenstelling tot de naastgelegen lage woning en de boerderij op de hoek, een aanwijzing tot rijksmonument misloopt.
De Provincie ziet echter wel de historische waarde ervan en zet het op zijn eigen monumentenlijst. Dit zet het herstel in gang. Het huis wordt in 1995 in drie woningen gesplitst en de eigenaren laten het geheel restaureren met behoud en herstel van de historische onderdelen en karakteristieken.

De boerderij en de lage woning rechts naast het huis hebben ieder andere eigenaren gekregen. De onderlinge relatie van de drie panden blijft echter door het verhaal bestaan, zodat we nu nog kunnen weten hoe een herenhuis, arbeiderswoning en een boerderij op deze plek, waar ooit de Wildernis begon, (samen)horen.

Landschap Noord-Holland / Cultuurcompagnie

Publicatiedatum: 30/04/2012