2 min

In 1941 polste een gemeenteambtenaar de weduwe of ze een verzetsblad wilde drukken. Zij en haar neef Andries IJsendijk, de drukker, gingen akkoord. Vrij Nederland werd er aanvankelijk gestencild (een voorloper van het huidige kopiëren). Maar begin 1942 verhoogde IJsendijk de oplage door het blad op zijn drukpers te drukken. Daarnaast vervalste IJsendijk persoonsbewijzen.

Weduwe De Wild (‘tante Jeanne’ voor verzetsstrijders) regelde de verspreiding van Vrij Nederland in Diemen. Samen met een onderwijzer uit de buurt. ‘Tante Jeanne’ kreeg regelmatig bezoek van Hebe Kohlbrugge. Die zat in een geheime organisatie die informatie via Zwitserland doorspeelde naar de regering in Engeland. Hebe hield bovendien het archief van de (geheime) Ordedienst in Diemen bij. Dat archief lag verstopt in het raadhuis. De archiefstukken gingen onopvallend, per kruiwagen, naar Hebe in de drukkerij. Hebe werd gepakt door de Duitsers. Ze overleefde het concentratiekamp voor vrouwen Ravensbrück.

Drukkerij-boekhandel De Wild. © Historische Kring Diemen.

Afscheidsbrief

Ook verzetsstrijder Henk Hos die drukker IJsendijk vaak hielp, werd gepakt. Vlak voor zijn dood schreef hij ‘tante Jeanne’ een afscheidsbrief. De drukkerij zelf was tot dusverre niet ontdekt. Maar in september 1942 deed de Sicherheitspolizei hier een inval. Andries IJsendijk kreeg de doodstraf. Dat werd later een tuchthuisstraf. In augustus 1945 keerde hij na een verschrikkelijke tijd uit Duitsland terug. En ‘tante Jeanne’? Zij stond na de bevrijding gewoon weer in haar winkeltje.

Het buurtje rond de Ouderkerkerlaan is vernieuwd. Waar de drukkerij stond, staat nu een speeltuintje. Aan de Anne Frankstraat.

Diemen in de Tweede Wereldoorlog

Op de eerste dag dat de Duitse troepen in mei 1940 ons land binnentrokken, viel in Diemen al meteen een vliegtuigbom. Het zou niet de laatste zijn. De oorlogsjaren hebben zichtbare sporen nagelaten in Diemen. Er staan enkele monumenten in Diemen en op de joodse begraafplaats ligt een bijzonder urnenveld. Maar de meeste plekken die in de jaren 1940-1945 een belangrijke rol hebben gespeeld, passeer je zonder te weten wat zich daar heeft afgespeeld.

De inwoners van Diemen hebben dagelijks de gevolgen ervaren van de Duitse bezetting. Verzetslieden pleegden hier aanslagen op treintransporten. Aan de Ouderkerkerlaan rolde in het grootste geheim verzetsblad Vrij Nederland van de pers. Joodse buren bleken plots vertrokken. Een hele woonbuurt moest tegen de vlakte om Duitse soldaten bij een bunkermuur op de Hartveldsebrug een ruimer schootsveld te geven. In een koude wintermaand hobbelden ernstig ondervoede kinderen ’s nachts in onverwarmde vrachtwagens naar pleeggezinnen in Friesland. Daar was meer eten dan de gaarkeuken aan de Muiderstraatweg bood.

Publicatiedatum: 26/11/2014