3 min

Bombardement

In de haven van Enkhuizen lagen boten van de Wasserschutzpolizei die het IJsselmeer in de gaten hielden. Op het meer vervoerden vissersboten nogal eens smokkelwaar, onderduikers en geallieerde vliegeniers waarvan de vliegtuigen waren neergehaald. Tijdens verkenningsvluchten in maart zagen de geallieerden de patrouilleboten als doelwit. Daarnaast dachten ze bij Enkhuizen een fabriek te zien. In werkelijkheid was dit een werf waar ooit wel schepen voor de Wehrmacht waren gebouwd, maar die ondertussen al lang niet meer in gebruik was.

Op 15 maart kwamen uit de richting van de Broekerhaven vier Britse Spitfires op Enkhuizen af. Ze behoorden tot de City of Krakow Squadron, een Pools onderdeel van de Royal Air Force. Onder ieder toestel hingen drie bommen: eentje van vijfhonderd pond in het midden en aan beide vleugels eentje van 250 pond. De twaalf bommen van in totaal meer dan 1800 kilo belandden binnen twee minuten op Enkhuizen. De patrouilleboten werden daarbij jammerlijk gemist, maar materiële schade in de stad was groot. In totaal bedroeg de schade zo’n 100.000 gulden.

Vooroorlogs Enkhuizen met de Drommedaris. Bernard F. Eilers, Waterloop in Enkhuizen (1939). Collectie Stadsarchief Amsterdam.

Burgerslachtoffers

Het gebied rond de Havenweg heeft het zwaar te verduren gekregen. De wandeldam langs de kade was weggeslagen en veranderd in een krater. Bij het bombardement vielen 23 doden, waaronder zes kinderen die aan de weg aan het spelen waren. Voor café Planting hadden ze net een fort gebouwd van stapels stenen toen ze door bomscherven werden geraakt. De scherven raakten ook Nel de Graaf-Ooterman (26), die even verderop in de keuken van haar schoonmoeder stond. Zij overleefde het eveneens niet.

De Amsterdamse hongervluchteling Johan Bekkers (5) verbleef op een adres in een zijsteeg van de Havenweg, het Slijkwegje, en overleed eveneens. Arie Kenter (40) was datzelfde steegje ingevlucht om te schuilen, maar raakte bedolven onder stukken muur. Rondvliegende scherven zorgden ook voor gapende gaten in de oude toegangspoort Drommedaris. Cees Pruijs (37) probeerde daar te schuilen, maar tevergeefs. Op 19 en 20 maart 1945 begroeven de Enkhuizenaren tussen negen uur ’s morgens en zes uur ’s avonds elk uur één dode.

De Drommedaris met de Havenweg links vooraan. K.L.M. Foto, Panorama Enkhuizen (ca. 1930). Collectie Noord-Hollands Archief.

Andrzej Dromlewicz

De bommenwerpers werden bestuurd door vier Poolse piloten: Andrzej Dromlewicz, Kazimierz Kozak, Henryk Krakowian en Stanislaw Toloczko. De laatste drie konden ondanks beschietingen van het Duitse afweergeschut veilig terugkeren naar de vliegbasis Gilze-Rijen bij Breda. Daar was het Poolse squadron sinds 9 maart gestationeerd. Het vliegtuig van Andrzej raakte echter ernstiger beschadigd en hij moest een noodlanding maken.

Andrzej wist zijn toestel toch nog tot aan Katwoude te komen, waar hij het aan land zette. Toevallig landde hij op het droppingsterrein Draughts 12 en kwam in contact met het Volendamse verzet. Om onder te duiken ging hij naar Monnickendam, waar hij tot het einde van de oorlog heeft gezeten. Eerst bij bakker Out aan het Noordeinde en de laatste weken bij de familie Veenstra aan de Kerkstraat. Hier heeft hij ook de bevrijding meegemaakt.

De Drommedaris te Enkhuizen na het bombardement, 1950. Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Bronnen

• Pieter Jan de Vries, ‘Oorlog begon pas echt met bombardementen’, De Enkhuizer Courant.
• ‘Bombardement op Enkhuizen, donderdag 15 maart 1945’, Strijdbewijs.
• ‘Bombardementen: Enkhuizen 15 maart 1945’, Nederland in de Tweede Wereldoorlog.

Publicatiedatum: 04/04/2017