Stuk van de maand: Getekende kaart van de Zijpe

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een met de hand getekende kaart van de nieuwe polder de Zijpe van rond 1600. Op de kaart staat genoteerd wie de eigenaren van het verkavelde land waren.

> Book 3 min

Lezing over vorstelijke bezoeken in de 16e tot 18e eeuw

Uitbundige banketten op het stadhuis, balletten in Franse stijl en kleurrijke processies door de stad; in het Alkmaar van de zestiende tot achttiende eeuw was dat geen uitzondering. De stad was regelmatig het internationale middelpunt van spectaculaire feesten. Bram van Leuveren neemt ons tijdens het Alkmaars Historisch Café van 22 mei mee naar de feeststad van weleer. Waarom waren deze feesten zo belangrijk voor Alkmaar?

>

Stuk van de maand: Bijeenkomst voor vrouwenkiesrecht

Elke maand zet het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk in de schijnwerpers. Deze keer: het programma van een bijeenkomst van de Alkmaarse afdeling van de Bond voor Vrouwenkiesrecht in 1909 – voorzien van commentaar op de lezing en de muziek die er te horen was.

> Book 3 min

Stuk van de maand: Een boek vol weeskinderen

Elke maand zet het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk in de schijnwerpers. Deze keer: een register van het weeshuis van Texel. In het boek werd geregistreerd wanneer kinderen het weeshuis binnenkwamen en wanneer ze het weer verlieten – en ook waarom. Er waren bijvoorbeeld kinderen die uit het weeshuis werden gezet vanwege een zwangerschap, en weesjongens die moesten dienen in het leger van Napoleon. Achter iedere inschrijving in het boek gaat zo een verhaal schuil.

> Book 5 min

Onderzoek rechtsherstel Joodse inwoners afgerond

Op 10 februari werden in het Regionaal Archief te Alkmaar de resultaten gepresenteerd van twee rapporten over de rol van acht Noord-Hollandse gemeentes tijdens en na de Tweede Wereldoorlog bij de onteigening van de Joods onroerend goed en de afhandeling van deze kwestie na afloop van de oorlog. Het betreft de gemeentes Alkmaar, Bergen, Castricum, Dijk en Waard, Heiloo, Hollands Kroon, Schagen en Texel. Ook de gemeente Den Helder liet een onderzoek naar de kwestie uitvoeren en bracht vandaag het rapport naar buiten.

> Book 5 min

Stuk van de maand: Gasloze uren

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een aankondiging van ‘gasloze uren’ uit 1954. Eind januari 1954 bleek er plots niet genoeg gas beschikbaar in de regio Alkmaar en de Kop van Noord-Holland. Het gasbedrijf stuurde daarover op 28 januari deze brief aan de verantwoordelijke Alkmaarse wethouder, A.J.M. Leesberg. Het gasverbruik was door ‘plotseling ingetreden abnormale strenge koude, gepaard met sterke Oostenwind’ enorm gestegen, staat in de brief.

> Book 2 min

Stuk van de maand: Geen gratis brood met kerst

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een overeenkomst uit 1795 waarin de bakkers van Egmond aan Zee afspreken geen gratis broden meer weg te geven met kerst. De bakkers van Egmond aan Zee hadden het eind 1795 zwaar. Op 21 november van dat jaar stelden ze daarom dit contract op, waarin ze een paar afspraken vastlegden om hun ‘eigene ondergang te voorkoomen’.

> Book 2 min

Tegeltje, tegeltje aan de wand

Wie is het mooiste van het land? Dat moeten haast wel de zeventiende-eeuwse tegels zijn uit het huis aan de Sint Annastraat 27 in Alkmaar. Tijdens een archeologische opgraving in 2021 werden er hier een enorme hoeveelheid tegels en scherven gevonden. Archeologen Nancy de Jong-Lambregts, Rob Roedema en Peter Bitter stonden versteld van de kleurenpracht en de bijzondere voorstellingen. In deze periode werden met name plinten, vuurplaatsen en keukens betegeld. Dat maakt de vindplaats, in een kleine kelder onder een bedstede, extra raadselachtig…

>

Stuk van de maand: Castricummers willen telefoon

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een brief uit 1898 waarin inwoners van Castricum vragen om aansluiting op het telefoonnet. Op 29 januari 1898 stuurden tien Castricumse prominenten dit verzoekschrift aan de gemeenteraad. Zij wilden dat Castricum werd aangesloten op het netwerk van telefoon en telegraaf. Snel berichten ontvangen en versturen via een telefoonverbinding was voor de handel van groot belang, schrijven ze. Maar ook bij ziekte of andere rampen kon het van doorslaggevende betekenis zijn. Bovendien was een gemakkelijke omgang met andere plaatsen – ‘niet alleen voor personen en goederen, maar ook voor gedachten’ – goed voor de bloei van de gemeente.

> Book 2 min

Stuk van de maand: testament van een wereldreizigster

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: het testament dat Elisabeth van der Woude liet opmaken in Oude Niedorp, voordat ze eind 1676 naar Zuid-Amerika reisde.

> Book 3 min

Stuk van de maand: een felicitatie uit een soes

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een felicitatie die in 1802 gebakken zat in een soes. Op dit briefje van 12 november 1802 staat een versje met een felicitatie voor Aldert Boon uit De Rijp, ‘oud 80 jaar’. Het is maar een klein papiertje, van nog geen tien bij zeven centimeter. De reden voor het kleine formaat staat op de achterkant geschreven: ‘dit briefje is door Wessel Middelveld, bakker, in een soes gebakken’. Aan de vele vouwen in het papier is te zien dat het briefje inderdaad heel klein opgevouwen moet zijn geweest, zodat het verborgen kon worden in een soes.

> Book 2 min

‘Graaf Willem II’ opent droomfiliaal HEMA

Behalve met Vroom & Dreesmann en KOFA Spruyt zijn veel mensen in Alkmaar zeker bekend met het warenhuis dat de tand des tijds wél heeft doorstaan: de HEMA. Oftewel de ‘Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam’. Volgens de website van de HEMA was de winkelformule vanaf het begin bedoeld voor de ‘gewone man’. Het bedrijf werd opgericht door directieleden van de Bijenkorf met de succesvolle Woolworth-winkels in Amerika als voorbeeld. Hoewel de eerste HEMA al in 1926 in Amsterdam opende, duurde het nog tot 1959 voordat Alkmaar een vestiging kreeg. Dit had er voornamelijk mee te maken dat Alkmaar als een te kleine stad voor een vestiging werd gezien.

>

Stuk van de maand: Drenkeling reanimeren? Tabaksrook in de anus!

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: achttiende-eeuwse methoden om drenkelingen te reanimeren, onder meer via tabaksrook in het achterwerk. Op 28 januari 1769 wees het Alkmaarse stadsbestuur de Alkmaarders op de modernste methoden om drenkelingen te reanimeren die niet meer in leven leken te zijn. Dit stuk bevat een afschrift van de bekendmaking. Die was volgens de stadsbestuurders nodig omdat veel Alkmaarders achterhaalde ideeën hadden over reanimatie. Dat had een drenkeling al bijna het leven gekost.

> Book 2 min

Stuk van de maand: de buurtladder van Schoorl

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: afspraken uit 1746 over een gemeenschappelijke ladder in Schoorl. Op 22 maart 1746 lieten de buren van de buurt Straat in Schoorl in dit document samen optekenen dat voortaan niemand van buiten de buurt zomaar zonder bericht hun gemeenschappelijke ladder mocht meenemen. Daarop stond een boete, bepaalden ze. Het is een eenvoudig stuk van maar één bladzijde, maar het spreekt wel tot de verbeelding: je kunt je gemakkelijk voorstellen wat er zich allemaal had afgespeeld dat de buren het nodig vonden deze regel op te stellen.

> Book 2 min

Stuk van de maand: De plunderingen van twee zwagers

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: het Alkmaarse vonnis van twee plunderende zwagers uit 1689. De zwagers Aelbert Klaassen en Koenraet Koenen plunderden op meerdere avonden in 1689 vele schuren en opslagplaatsen.

> Book 2 min

Stuk van de maand: Een verzekering tegen kapers

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een zeventiende-eeuws reglement van verzekeringskas de Zeevarende Buul uit Graft. De Zeevarende Buul (oftewel buidel) was een fonds waarbij vissers en zeevaarders uit Graft een verzekering konden afsluiten voor hun zeereis. In 1653 konden ze zich verzekeren tegen de belangrijkste gevaren van dat moment: Engelse kapers en ‘Turkse’ zeerovers, zo is te lezen in dit reglement. Het stuk laat ook mooi zien waar hun reizen zoal naartoe konden gaan.

> Book 2 min

Stuk van de maand: Nieuwe Niedorp koopt een kerkklok

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: een contract tussen Nieuwe Niedorp en de beroemde klokkengieter François Hemony. Op 30 augustus 1653 sloten de bestuurders en kerkmeesters van Nieuwe Niedorp een overeenkomst met François Hemony, de bekendste klokkengieter van die tijd. Hemony zou een nieuwe klok gaan leveren voor de kerktoren aan de Dorpsstraat. Daarmee wilden de kerkmeesters ook de mensen die buiten het dorp woonden tevreden stellen. Blijkbaar konden die de oude kerkklok niet goed horen.

> Book 3 min

Stuk van de maand: Aflaat voor een bezoek aan Warmenhuizen

Elke maand plaatst het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk uit de collectie in de schijnwerpers. Deze keer: 40 dagen minder vagevuur na een bezoek aan Warmenhuizen. In 1508 werd de pas verbouwde kerk van Warmenhuizen geopend. De bisschop die de kerk wijdde, verleende ook een aflaat: als je naar het St. Anna-altaar kwam en daar “godvruchtige werken” verrichte, verdiende je daarmee een ‘strafvermindering’ van 40 dagen op de boete die je moest doen voor je zonden.

> Book 3 min

Stuk van de maand: verzoekschrift voor de vroedvrouw

Het stuk van de maand van Regionaal Archief Alkmaar is deze keer: een verzoekschrift van vrouwen voor het behoud van de vroedvrouw. Zestien vrouwen uit de Zijpe- en Hazepolder ondertekenden in 1798 dit verzoekschrift. Ze wilden dat Trijntje Jacobs van der Oort aanbleef als vroedvrouw. Trijntje werkte intussen elf jaar als vroedvrouw in de polder. Ze was geboren in Sint Maarten, net buiten de polder, en was in mei 1787 in de Zijpe komen wonen. Waarschijnlijk was ze door het polderbestuur aangesteld als vroedvrouw. Trijntje was weduwe, maar in mei 1798 trouwde ze opnieuw. Zou dat de reden kunnen zijn waarom ze haar baan dreigde te verliezen?

> Book 2 min
NL | EN