Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Zeldzame gouden munt uit 7e eeuw gevonden op Texel

Bij toeval vond een ervaren amateur-archeoloog in december 2012 een bijzondere gouden munt op het strand van Texel. Enkele weken later – in februari 2013 – ontdekte hij een gouden munt die nog zeldzamer is. Zo was Noord-Holland in korte tijd twee bijzondere archeologische vondsten rijker: een Engelse gouden nobel uit de 14e eeuw en een Frankische gouden tremissis uit de 7e eeuw.

Ongewone vondst

Het eiland Texel staat bekend als een rijke vindplaats voor munten. Er worden veel munten gevonden uit de VOC-tijd, doorgaans samen met andere zaken zoals scherven, porselein, flessen en scheepsonderdelen. De meeste munten die op de hogere gronden of op het strand worden gevonden zijn van zilver en koper. Dat een amateur-archeoloog gouden munten vindt komt gemiddeld eens in de zeven jaar voor en dat er in een tijdsbestek van een paar weken twee gouden munten naar boven komen is dus heel ongewoon, of bizar toeval. Dat een van die munten uit de vroege middeleeuwen dateert is al helemaal een zeldzaamheid.

Archeologische rijkdom

Er doen verschillende verklaringen de ronde voor de archeologische rijkdom van Texel. Het eiland is al duizenden jaren bewoond. De vroege bewoners vestigden zich op de natuurlijke hoogten die door de ijstijd waren gevormd. Die staken twee tot drie meter boven de zee uit en in de tijd dat er nog geen dijken waren zat men daar dus hoog en droog. Het zijn de aangewezen plaatsen om te zoeken naar sporen uit het verleden. En die zijn er volop. Uit die verhogingen in het landschap komen nog steeds gebruiksvoorwerpen en sieraden tevoorschijn. En munten: op Texel zijn munten uit de Romeinse tijd gevonden en zelfs een Arabische munt uit de 8e eeuw. Rond het begin van de jaartelling strekte het Romeinse Rijk zich uit tot aan de Rijn en men vermoedt dat er toen al handel was met bewoners van Texel. In ieder geval was er al vroeg in de middeleeuwen langs de kust levendige handel, onder andere in wol (de traditie van het Texelse schaap gaat dus al heel ver terug). Het is aannemelijk dat er op Texel families waren die handelscontacten hadden met de Franken in de zuidelijker gebieden en dat zo Frankische muntjes op Texel terecht zijn gekomen. Munten en andere voorwerpen uit de VOC-tijd zijn vaak afkomstig uit de vele scheepswrakken rondom het eiland en spoelen van tijd tot tijd op het strand aan.

Gouden nobel van Edward III

De gouden nobel die in december 2012 werd gevonden lag gewoon op het strand voor het oprapen. Daarom is het aannemelijk dat de munt – met een doorsnede van een flinke rijksdaalder – uit een scheepswrak afkomstig is en is aangespoeld. De munt werd geslagen in Calais en dateert uit de ‘Treaty period’ tijdens de Honderdjarige Oorlog. In deze periode van 1361 tot 1369 was er een tijdelijk vredesverdrag gesloten.

Engelse gouden nobel van Edward III (1327-1377).

Engelse gouden nobel van Edward III (1327-1377). Doorsnede Ø 34 mm; gewicht 8 gram. Het randschrift luidt: ED WARD+DEI+GRA+REX+ANG+DNS+HYB+Z+ACQ (Edward by the grace of God…).

Engelse gouden nobel van Edward III (1327-1377) - kruiszijde.

Engelse gouden nobel van Edward III (1327-1377) – kruiszijde. Het randschrift luidt: IHC+AUTEM+TRANSIENS+PER+MEDIU(M)+ILLORUM+IBAT (But Jesus passing through their midst went His way).

Gouden tremissis.

Gouden tremissis. Tremissis van Maastricht, wat blijkt uit het voorzijde-omschrift TRIECTO FIT. Van de monetarius Magano waren tot dusver slechts 5 exemplaren bekend. Deze munt vertoont een spellingsvariant ten opzichte van de andere, namelijk MAGNONE MO: de tweede A ontbreekt.

 

Gouden tremissis - kruiszijde.

Gouden tremissis – kruiszijde. Tremissis van Maastricht, kruiszijde. Van de monetarius Magano waren tot dusver slechts 5 exemplaren bekend. Deze munt vertoont een spellingsvariant ten opzichte van de andere, namelijk MAGNONE MO: de tweede A ontbreekt.

Gouden tremissis

Nog zeldzamer is de zogeheten gouden tremissis, die waarschijnlijk via handelscontacten op Texel is terechtgekomen. Dit Frankische muntje is niet groter dan een dubbeltje (Ø 13 mm) en werd halverwege de 7e eeuw in Maastricht geslagen door de monetarius Magano. Van deze muntmeester waren tot dusver maar vijf exemplaren bekend, de op Texel gevonden tremissis is nummer 6. Het is pas de tweede tremissis in ons land. Het Geldmuseum in Utrecht had er één in de collectie. De overige vier bevinden zich in Europese musea en een privécollectie.

Publicatiedatum: 11/03/2013

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.