Waterput uit 600 opgegraven bij Heiloo

Bij archeologisch onderzoek in Zuiderloo, een nieuwe wijk aan de zuidkant van Heiloo bij Limmen, kwamen vroegmiddeleeuwse waterputten naar boven. Er werden drie boerderijerven gevonden. "Een verrassende vondst die werd gedaan dankzij goed archeologisch speurwerk", vertelt Rob van Eerden provinciaal archeoloog Noord-Holland en projectleider bij Huis van Hilde.

2 min

Vlekken in het zand

De boerderijerven stammen uit de jaren 600 tot 900. Het is de tijd van het Friese koninkrijk en de komst van de eerste missionarissen, waaronder Willibrordus en Bonifatius. In de loop der tijd zijn de boerderijen en schuren telkens op een iets andere plek op het erf herbouwd. “De boerderijen waren van hout en dat is in de loop der eeuwen helemaal verteerd. Het enige dat een lekenoog ziet is een soort spel van donkergrijze vlekken in het zand. Maar uit die verkleuring in het zand kun je aflezen waar vroeger huizen hebben gestaan. Dat ligt allemaal over elkaar heen; het is een wirwar die archeologen ontrafelen”, aldus Van Eerden. Alles bij elkaar hebben de onderzoekers de aanwezigheid van zo’n 18 gebouwen kunnen vaststellen. “Dat is allemaal zorgvuldig vastgelegd”, zegt de projectleider en archeoloog, “Zo is de aard van veel archeologisch onderzoek. Het is nu of nooit; je vindt iets, je legt het bloot, graaft het op en dan is het weg.”

Waterput gevonden bij Heiloo.

Houtconstructies bewaard

Wat wel goed bewaard is gebleven, is sloophout uit oude boerderijen dat werd gebruikt voor de schachten van waterputten. In de nederzetting vonden de archeologen een tiental waterputten, de meeste meer dan drie meter diep. “Die putten waren verstevigd met hout uit oude boerderijen en dat is in het zuurstofloze grondwater goed geconserveerd”,, legt Van Eerden uit. “Er zijn bijvoorbeeld brokstukken van deuren en kozijnen naar boven gehaald. Die vertellen ons veel over de constructie van de boerderijen en hoe er in de vroege middeleeuwen met hout werd gebouwd. Dat levert ook onschatbare informatie op voor de reconstructies (op schaal) die we in het nieuwe Archeologisch Informatie Centrum [Huis van Hilde] gaan laten zien”. Eén van de waterputten die in Heiloo zijn geborgen, gaat in ieder geval deel uitmaken van de permanente tentoonstelling. De put wordt op ware grootte gereconstrueerd. Van Eerden: “Het komt echt maar zelden voor dat je iets kunt laten zien van de mensen die toen in Noord-Holland woonden. Het is dus heel bijzonder dat we straks het hout uit hun huizen kunnen laten zien”.

De waterput is tegenwoordig te zien in Huis van Hilde te Castricum.