3 min

Volkstuin voor voedselvoorziening en frisse lucht

De populariteit van de volkstuinen van Nut & Genoegen laat zich goed aflezen aan de wachttijd voor een tuin. Deze belangstelling voor een tuin is echter niet alleen iets van deze tijd. Toen de tuinen nog alleen gebruikt mochten worden voor het verbouwen van groenten en aardappelen waren de tuinen ook zeer gewild. Door de snelle groei van Amsterdam groeide ook de arbeidersbevolking van de stad. Deze mensen hadden niet veel te besteden en een eigen tuintje om voedsel te verbouwen betekende dan ook een belangrijke aanvulling op de dagelijkse maaltijd. Daarnaast was de tuin een plek waar het drukke stadsleven even ontvlucht kon worden en wat frisse lucht ingeademd kon worden.

Nut & Genoegen in 1986. Beeld: Stadsarchief Amsterdam. Foto uit de serie ‘Volkstuinen’ gemaakt in opdracht van het Amsterdams Fonds voor de Kunst. Fotograaf: Nick Sinclair.

Oprichting na Eerste Wereldoorlog

De oprichting van Nut & Genoegen dateert van kort na de Eerste Wereldoorlog. Dit is geen toeval, het genoemde tekort aan voedsel speelde tijdens deze oorlog een nog grotere rol. Doordat de landen om Nederland heen in oorlog waren, kon het land niet meer rekenen op invoer van levensmiddelen. Voor de oorlog handelde Nederland met andere Europese landen en een groot deel van het graan kwam uit Amerika. Voedsel moest nu in eigen land geproduceerd worden, maar daar had Nederland de capaciteit niet voor. Door het voedseltekort werden levensmiddelen duurder en honger dreigde voor de arbeidersgezinnen. In deze tijd waren de volkstuinen van groot belang voor deze gezinnen, door hun tuin konden ze zelf voor een deel in hun levensmiddelen voorzien en hoefden ze geen honger te lijden. Nut & Genoegen is ook vanuit deze gedachte opgericht; hoewel de oorlog voorbij was, was er nog steeds behoefte aan een extra portie groenten op het bord. Pas na de Tweede Wereldoorlog maakten de groenten en aardappelen plaats voor bloementuinen en tuinhuisjes. Deze zijn nog steeds op Nut & Genoegen terug te vinden.

Onthulling van een zonnewijzer ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van volkstuinpark Nut & Genoegen, 1930. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.

Meer dan tuinieren alleen

Door de grote populariteit van Nut & Genoegen is zij uitgegroeid tot een volkstuinvereniging die meer omvat dan het tuinieren alleen. Er zijn meerdere commissies, zoals de Redactie Commissie, die verantwoordelijk is voor het maandelijkse tuinblad en de Commissie Complex Verbetering, die zorg draagt voor onderhoud en verfraaiing van het tuincomplex. Ook is er een EHBO Commissie, zodat in geval van calamiteiten snel iemand met een EHBO-diploma te plaatse kan zijn. Daarnaast worden er verschillende activiteiten georganiseerd. Voor de volwassenen is er klaverjassen, darten, bingo en bloemschikken, voor de jeugd worden activiteiten als Disney Day, speurtocht en Fancy Fair georganiseerd.

Luchtfoto van Volkstuin Nut & Genoegen in 1992. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.

Nut & Genoegen niet alleen bij tuinders zeer gewild

In januari 2010 kwam Nut & Genoegen in het nieuws omdat zij de dupe was geworden van diefstal. De tuinhuisjes die op het complex staan beschikken allemaal over water en gas en dit wordt via koperen leidingen getransporteerd. Deze leidingen zijn roofgoed, zo blijkt, want bij tachtig huisjes op het complex waren deze leidingen van de muren getrokken. Ook de koperen kranen waren meegenomen. In de wintermaanden is het erg rustig op het terrein en voor dieven dus relatief eenvoudig om hun slag te slaan. Voor de tuinders was het een flinke klus om de leidingen weer te vervangen.

Het tuinhuisje van de familie Blijdemasschen op het volkstuinenpark Nut en Genoegen, ca. 1922. Stadsarchief Amsterdam, Afbeeldingsbestand ANWL00011000001

Publicatiedatum: 28/06/2011