Art-deco-interieur Sauna Deco in Amsterdam

Beeld: Sauna Deco

Art-deco-interieur Sauna Deco in Amsterdam

Tuschinski’s filmkathedraal

De hoog oprijzende gevel van dit bijzondere theater steekt sterk af bij de omringende panden. Eigenaar Abraham Tuschinski wilde graag een filmkathedraal bouwen. Het is dan ook geen wonder dat er twee torentjes boven het gebouw uitsteken en de gevel met onder andere glas-in-lood en reliëfs is versierd. De geglazuurde tegels, keramische sculpturen en smeedijzeren decoraties aan de buitenkant zijn typisch art deco en leiden de bezoeker binnen in een vorstelijke ontvangsthal.

De sfeer van alledag wordt buiten gelaten als je door het dikke tapijt, de warme kleuren en de in art-decostijl gestileerde wandschilderingen wordt meegenomen naar een majestueus sprookjestheater vol klatergoud. Het Tuschinski theater werd na de bouw zowel beroemd als verguisd. De combinatie van jugendstil, art deco en Amsterdamse School werd door puristen afgedaan als wansmaak. Volgens het Bouwkundig Weekblad was er destijds zelfs sprake van ‘stadsverminking’ met ‘dofvergulde ornamenten’. Na de opening ging het grote publiek toch overstag.

Buitenkant Tuschinski Theater

Beeld: Jean Pierre Dalbera, flickr.com

Buitenkant Tuschinski Theater

Rialto en The Movies

Tuschinski is niet de enige bioscoop waar je in art-decostijl van films op het grote doek kunt genieten. Bioscopen Rialto en The Movies kennen dezelfde stijl. Ze zijn minder weelderig en flamboyant, maar evengoed indrukwekkende staaltjes architectuur. De in 1912 opgerichte bioscoop The Movies is de oudste nog in gebruik zijnde (buurt)bioscoop in Amsterdam, aan de rand van de Jordaan. Het voormalige filmtheater is een begrip voor Amsterdammers. Terwijl vele andere kleine buurtbioscopen ten onder gingen, bleef dit bijzondere complex overeind. Het stijlvolle art-decointerieur bleef eveneens behouden, waardoor The Movies ook wel ‘Klein Tuschinski’ wordt genoemd.

Als filmtheater bestaat Rialto sinds 1982, toen de Stichting Amsterdams Filmhuis haar intrek nam in het eveneens bijzondere bioscooppand aan de Ceintuurbaan. Het art-decogebouw van Rialto staat er echter al sinds 1921 en draaide destijds ook al films. Menig Amsterdammer heeft warme herinneringen aan de sfeervolle filmzalen.

Theater Rivoli Rialto 1981

Beeld: Ino Roel, Collectie Stadsarchief Amsterdam

Theater Rivoli Rialto 1981

Interieur Sauna Deco

Beeld: Sauna Deco

Interieur Sauna Deco

Sauna Deco

Achter de deuren van een fraai kantoorpand aan de Herengracht 115, dat in 1890 door Berlage is ontworpen, gaat een van de oudste en meest bijzondere sauna’s van Amsterdam schuil. Het is een uniek ingerichte ontspanningsplek, volledig in art-decostijl. De gedurfde vormen en warme kleuren van de vroege twintigste-eeuwse stijlbeweging komen terug in de kunstige glas-in-loodramen, houten lambriseringen en vergulde decoraties.

Een groot deel van het riante interieur sierde ooit het klassieke warenhuis Au bon Marché in Parijs uit in 1920. Deze winkel onderging een grondige renovatie waarbij het art-deco-interieur bijna op de schroothoop belandde. Gelukkig werd het merendeel van de ornamenten en andere pracht en praal gered en kreeg het in 1979 onverwachts een nieuw en waardig onderkomen bij Sauna Deco in Amsterdam.

De Bazel Archief Schatkamer

Beeld: Tina Monumentalia, flickr.com

De Bazel Archief Schatkamer

De Bazel

Rijksmonument De Bazel is vernoemd naar zijn architect Karel de Bazel (1869-1923) en is tussen 1919 en 1926 in opdracht van de Nederlandsche Handelsmaatschappij gebouwd. Tegenwoordig huizen er het Stadsarchief Amsterdam en het Bureau Monumenten & Archeologie. Je komt het indrukwekkende pand binnen via de hoofdingang, met aan weerszijden twee beelden van vrouwenfiguren die de werelddelen Europa en Azië verbeelden.

De Bazel kent verschillende monumentale ruimten voorzien van met hout ingelegde vloeren, stijlvolle wandkleden en eigentijdse glas-in-loodramen. In de art-decoschatkamer en voormalige bankkluis liggen de belangrijkste en meest bijzondere archiefstukken. Karel de Bazel wilde dat het gebouw een harmonieus geheel zou zijn en ontwierp daarom alles zelf in dezelfde chique art-decostijl: van diverse mozaïeken tot eikenhouten lambriseringen en stijlvolle meubelen. Vrijwel al het originele interieur is bewaard gebleven.

De Bazel, Stadsarchief Amsterdam

Beeld: Tina Monumentalia, flickr.com

De Bazel, Stadsarchief Amsterdam

Het Huis Hajenius

‘Het Huis Hajenius’ zou de naam van een museum kunnen zijn, in plaats van een winkel, ware het niet dat de luxe sigaren- en tabakszaak aan het Rokin alleen de allure heeft van een museum. De traditionele buitenkant van het gebouw, maar ook het glansrijke art-decointerieur van de winkel verkeert nog in oorspronkelijke staat. Beide zijn een rijksmonument en een ontwerp van de architecten de Gebroeders Dolf en Jo van Gendt.

Pantaleon Gerhard Coenraad Hajenius richtte zijn zaak op in 1826 in de Warmoesstraat bij de Dam. Het Huis Hajenius is daarmee de oudste sigaren – en tabakszaak van Amsterdam. De eigenaar voorzag diverse Europese vorsten van zijn superieure sigaren en tabak en werd in 1851 hofleverancier voor Willem III. Rond 1869 verhuisde Hajenius achtereenvolgens naar de Dam op de hoek bij het Rokin en Rokin 92 – 96. Daar bouwde Hajenius met zijn exclusieve assortiment verder aan een internationale klantenkring.

Gevel Huis van Hajenius

P. G. C. Hajenius. Beeld: 46137, flickr.com

Gevel Huis van Hajenius

Koepel in het Tuschinski Theater

Beeld: Louisa Mac, Flickr.com

Koepel in het Tuschinski Theater

Auteur: Liza Koppenrade

Bronnen

Tuschinski, https://www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/monumenten/beschrijvingen/tuschinski/

The Movies, https://www.themovies.nl/algemene-informatie/

Rialto, http://www.rialtofilm.nl/over%20rialto/wie%20zijn%20wij/

Sauna Deco, http://saunadeco.nl/informatie/

De Bazel, http://www.debazelamsterdam.nl/geschiedenis.html

Het Huis Hajenius, http://www.winkelstories.com/Hajenius00.html

Publicatiedatum: 21/09/2016