Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Varen naar de akker met de waterhuishouding

In 1554 stonden er vier molens langs de Oosterdijk waarvoor Karel V in 1534 toestemming had gegeven. Zes in 1558 met de toestemming van Philips II, tien in 1635 en uiteindelijk in 1864  waren er toen in totaal 11 molens, die het water uitmaalden op de Raaksmaatboezem.

Zuidelijk aangrenzend is de Schermerboezem. In de 18e eeuw kon het rendement van de molen sterk worden verbeterd met het vervangen van het scheprad door een vijzel. Dit was een dure innovatie van de molen, al in 1634 uitgevonden door Simon Hulsebosch te Leiden, maar pas in de 19e eeuw werd ze op grote schaal toegepast. De molen met een vijzel kon het water drie keer hoger opmalen. Anders moesten drie molens achter elkaar (molengang) worden toegepast. Daarmee konden kosten worden gedrukt want er waren minder molens nodig. Een vijzel was bovendien veel efficiënter dan een scheprad wat betreftwaterverplaatsing. Bij een scheprad viel veel water weer terug, de vijzel was geplaatst in een nauwe koker, waardoor nauwelijks waterverlies optrad. In 1864 waren 10 van de 11 molens aan de Oosterdijk vervijzeld. Nog één schepradmolen; deze stond op 200 meter afstand van het latere gemaal. In juli 1873 werd uiteindelijk, na jaren twisten, het gemaal gebouwd. De capaciteit van het stoomgemaal was minstens 125 m3 water/minuut, op te malen tot een hoogte van 1,40 meter.

Koolschuitje.

Een proefmaling met de machine moest geschieden vóór of op 20 december 1873. Dat leek zonder problemen te gaan en in de voorjaarsvergadering van 1874 werd voorgesteld een proef te doen om vijf molens stil te zetten. In de najaarsvergadering bleek echter dat alle molens hadden gemalen en daarom werd besloten de molens te laten malen en de machine alleen te gebruiken als zou blijken dat de molens onvoldoende capaciteit zouden hebben. In 1911 volgde alweer correspondentie met de ingenieurs, nu over een dieselinstallatie. Het bestuur koos echter toch voor stoommachines. Er werd een stoomketel met toebehoren geleverd en twee verticale compound stoommachines, twee centrifugaalpompen met zuig- en persleiding, een en ander opgesteld in het ketelhuis en het nieuwe machinegebouw. De onderdelen vormden twee  geheel complete pompinrichtingen, die gelijktijdig en ieder afzonderlijk en willekeurig met de nieuwe ketel konden worden verbonden, of met beide ketels.

Gemaal.

Publicatiedatum: 13/04/2015

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.