Zuid-Scharwoude

13/04/2015

De dankdag voor het gewas en de kool ligt in de schuur

De Nederlandse rooms-katholieke bisschoppen vieren het zogeheten kruis- en quatertemperdag. Die dagen, die aansluiten op de vier jaargetijden, zijn bedoeld om God te danken voor de schepping en de vruchten van de aarde en om te bidden voor bijzondere noden van de kerk. De bisschoppen willen daarmee aansluiten bij dagen voor gewas en arbeid die de protestantse kerken kennen. De kruis- en quatertemperdagen in de RK-Kerk stammen uit de vijfde eeuw maar zijn in Nederlandse parochies grotendeels van de liturgische kalender verdwenen. De benaming quatertemperdagen is afgeleid van het Latijnse quattor tempora (de vier jaargetijden). Ze stonden in het teken van dankzegging voor de vruchten van de aarde (vooral de graan-, wijn- en olijvenoogst), waarvan de eerstelingen aan God werden toegewijd. Het waren dagen van vasten en gebed. De bisschoppen hebben de quatertemperdagen vastgesteld op de derde zondag in september en de woensdag in de eerste week van de advent, de tijd voor Kerst. Traditioneel hielden de gelovigen op die dagen een kruisprocessie, vaak door velden en akkers. Bisschop Mamertus van Vienne stelde de kruisdagen in 475 om Gods hulp af te smeken in tijden van rampen.

>

Het verwerken van kool naar zuurkool

In 1878 begon de Fa. Grelinger, Jansen en Co. met de verwerking van witte kool tot zuurkool in Noord-Scharwoude. Enkele jaren later nam de heer Cornelis Brinkman, de latere burgemeester van Noord-Scharwoude, de fabriek over en in 1894 was de heer Peter Verburg de nieuwe eigenaar. Onder zijn energieke leiding werd het bedrijf behoorlijk uitgebreid. Wie was deze Peter Verburg?

>

Onderhoud aan de akkers en de sloten

Het onderhoud aan de akkers en sloten was van wezenlijk belang voor de tuinders. De waterkant moest geschouwd worden en de slootkanten opgehakt. Het vele kroos werd een probleem, doch in de jaren ’60 kwam daar de kroosmachine die het kroos vooral uit de Voorburggracht en de Oosterdijksloot haalde en de kroos werd weer gebruikt op het land als alternatieve organische bemesting. Dit waren helaas te mooie praatjes, want al gauw bleek dat de bemesting wel er tegenviel en dat het land als gevolg daarvan ook nadelige natte en stugge plekken vertoonde.De hoeveelheid kroos was eigenlijk het gevolg van de fosfaten van wasmiddelen c.a. in het slootwater door de bewoners zelf. Een te rijke bemesting van het land werkte ook contra productief.

>

Varen naar de akker met de waterhuishouding

In 1554 stonden er vier molens langs de Oosterdijk waarvoor Karel V in 1534 toestemming had gegeven. Zes in 1558 met de toestemming van Philips II, tien in 1635 en uiteindelijk in 1864  waren er toen in totaal 11 molens, die het water uitmaalden op de Raaksmaatboezem.

>

De Biddag voor het gewas

Het religieuze gebruik om in moeilijke tijden een aparte bededag te houden zou ontstaan zijn in de middeleeuwen. Er waren toen vaste bededagen, zoals de quatertemperdagen en de kruisdagen. Daarbij ging het vooral om omstandigheden op seculier terrein: oorlog, honger en rampen. Na de reformatie in de 16e eeuw, toen grote delen van Nederland het katholicisme voor het protestantisme verruilden, werd het houden van bededagen door de reformatorische kerken overgenomen.

>

Koolzaad zaaien

Het zaaien van de koolzaden gebeurde meestal in de volle grond rond 1 maart, voor de herfst oogsten op een groetje dicht bij het huis of zelfs achter het huis van de tuinder. Later kwam ook de vroege teelt onder eenruiter ramen bak met betonnen staanders en leggers. Dan werd er gezaaid na de laatste vorstdagen en de hel was uit de bak. (hel= voorst in de grond).Veel tuinders hadden een eigen zaad gewonnen uit de oost van het vorige jaar.

>

06/04/2011

Ruilverkaveling verandert aanblik Geestmerambacht

Ongeveer 15.000 eilandjes met kool en aardappelen. Zo zag Geestmerambacht er tot de jaren zestig uit. Daarna is de aanblik enorm veranderd door grootschalige ruilverkaveling.

>