3 min

Ontstaan van het Geuzenbos

Met de ontwikkeling en uitbreiding van het Westelijk Havengebied vanaf 1960 werd een deel van de Grote IJpolder en de Spaarndammerdijk onder het vier meter dikke ophoogzand bedolven. Een ander deel van de polder ter hoogte van de banpaal is lang gebruikt als plek voor een slibdepot van de CSM in Halfweg. Het maaiveld in de Grote IJpolder heeft hierdoor grote hoogteverschillen van circa vijf meter en een sterk wisselende bodemopbouw, van klei tot kalkrijk zand. Al in 1991 is een deel van het Geuzenbos als productiebos aangelegd. Het gebied wordt oost-west doorsneden door de Wethouder Van Essenweg. In 2001 heeft de gemeente Amsterdam opdracht gegeven om het Geuzenbos in te richten als struinnatuurgebied, bestemd voor natuur en natuurgerichte recreatie. Het Geuzenbos is circa 60 hectare groot.

Kaart van het Geuzenbos. Beeld: gemeente Amsterdam, Dienst Persoons- en Geo-informatie.

Struinnatuur, uitkijktoren en vogelhut

Het Geuzenbos leent zich door zijn perifere ligging, zijn omvang en natuurlijk karakter en de situering als schakel tussen Brettenzone en recreatiegebied Spaarnwoude, uitstekend voor struinnatuur. In struinnatuurgebieden behoeven de mensen zich niet aan de paden te houden. Aan de hand van een GPS of vrij dwalend over gras-, modder- en watersporen, kan men zich een weg banen door dit groene gebied. Al bukkend voor laaghangende takken, glibberend langs een helling en een konijnenhol ontwijkend kan men zo afstand nemen van het stedelijk leven. Een stelsel van holle wegen, bruggetjes en graspaden in het bos zorgt voor een hoofdontsluiting. De wissels en looppaadjes van de grote begrazers en open plekken zorgen voor een verdere ontsluiting en ontdekking van het bos. De aanwezigheid van een vijftien meter hoge uitkijktoren en een vogelkijkhut zijn doelen op zich en verhogen de attractieve waarden van het Geuzenbos. Het bos is rijk aan natuur. In het voorjaar is de zang van nachtegaal, blauwborst en kleine karekiet te horen. Maar ook buizerd, havik, dodaars, groene kikker, rugstreeppad, vos, haas, ringslang en vele soorten libellen en vlinders worden regelmatig gezien.

Luchtfoto van het Geuzenbos. Beeld: Dienst Ruimtelijke Ordening.

Begrazing

Bosvorming en de processen die het bos weer afbreken zijn belangrijke ‘bouwstenen‘ in de ontwikkeling van het Geuzenbos. Natuurlijke begrazing door vrij rondtrekkende Konikpaarden en Schotse Hooglanders speelt daarbij een belangrijke rol. De essentie van natuurlijke begrazing laat zich het best illustreren aan de hand van luchtopnames. Door begrazing ontstaat een ruimtelijke afwisseling van paadjes, kort en lang gras, ruigtes, struweel, bosjes en alle overgangen daartussen. Deze patroonvorming van paadjes en de ruimtelijke afwisseling sluiten goed aan op het natuurstreefbeeld en de eisen vanuit de struinnatuur.

De rugstreeppad. Beeld: Dienst Ruimtelijke Ordening.

Spaarndammerdijk en banpaal

Ter hoogte van de banpaal is over een grote lengte de stenen muur uit 1634 van de Spaarndammerdijk zichtbaar. Tot 1875 beschermde deze dijk de achterliggende Spieringhornpolder tegen de onstuimige golfslag en het zoute water van het IJ. Tegenwoordig houdt de dijk het water tegen van het uitwateringskanaal van het boezemgemaal Halfweg. Op de dijk is in 2006 de top van de banpaal uit 1624 teruggeplaatst, ongeveer 150 meter van de oorspronkelijk locatie. Op deze locatie is de dijk verdwenen. De top is na vele omzwervingen in de stad teruggevonden in het Oosterpark. Rembrandt vereeuwigde de banpaal tijdens een van zijn wandelingen rond 1650 in een ets. Lees ook de verhalen over de banpaal en Rembrandt op deze locatie.

De onthulling van de herplaatste banpaal op de Spaarndammerdijk door Wethouder Marijke Vos. Beeld: Dienst Ruimtelijke Ordening.

Publicatiedatum: 25/06/2011