2 min

Publieke opinie tegen ondoorzichtig politiek systeem

In de achttiende eeuw was er een einde gekomen aan de Gouden Eeuw in Nederland. Economisch ging het niet voor de wind en in 1780 verklaarde Engeland de oorlog aan Nederland. De bevolking raakte verdeeld over twee groepen: patriotten en orangisten. De patriotten keerden zich tegen de stadhouder. Ze zagen een corrupt en ondoorzichtig politiek systeem met regenten die voornamelijk hun eigen belang voor ogen hadden en Stadhouder Willem V, die weinig tot niets voor het volk deed. Om doelen als vrijheid, gelijkheid en meer inspraak in het bestuur te bereiken, bespeelden de patriotten de publieke opinie via verschillende media.

Bijltjesoproer bij Kattenburgerbrug. Beeld: Stadsarchief Amsterdam.

Oranje bijltjes

Tijdens deze revolutionaire periode, stonden de orangisten juist achter de stadhouder. Zij gebruikten net als hun tegenstanders de media om een breed publiek te bereiken en hun opinie duidelijk te maken. De media was echter niet genoeg voor een grote groep Amsterdamse scheepstimmerlieden. In 1787 verzetten zij zich op gewelddadige wijze tegen patriotgezinde regenten die de macht hadden gekregen in het stadsbestuur van Amsterdam. De opstandelingen hadden als bijnaam ‘de Bijltjes’, naar het voornaamste gereedschap dat zij gebruikten. Hier komt dan ook de benaming ‘Bijltjesoproer’ vandaan.

Bijltjes oproer bij Kattenburg. Beeld: Wikimedia Commons.

Openstaande bruggen, heftige gevechten

De orangisten van Kattenburg konden aan ongeveer vijftien geweren en twee kleinere stukken geschut komen via de Admiraliteitswerf en stationeerden zichzelf op Kattenburg. De burgerwacht van de patriotten haastte zich richting de ongeregeldheden, maar konden maar lastig de Kattenburg op komen. De oranjegezinde scheepstimmerlieden hadden namelijk de bruggen opgehaald. Ze konden daarmee de patriotten enige tijd tegenhouden.

Uiteindelijk lukte het de patriotten toch om Kattenburg te bereiken, wat tot heftige gevechten leidde. Een enorme ravage werd aangericht; met kanonnen werden de orangisten beschoten. Kattenburg werd heroverd door de patriotten en enkele huizen van orangisten werden leeggeplunderd. De volgende middag was de chaos groot, maar aan het vechten was een einde gekomen.

Bronnen

• De Nederlandse revolutie, literatuurgeschiedenis.nl
• Bijltjesdag, etymologiebank.nl
• De Patriotten, Crisis in de Republiek 1780-1795

Auteur: Liza Koppenrade

Publicatiedatum: 25/09/2015