Zo signeerde hij aanvankelijk zijn werken met RHL: Rembrandt Harmenszoon van Leiden. Hij schreef ook wel Rembrandt van Rijn, of Rembrant van Rijn. Pas toen zijn zelfvertrouwen toenam begon hij enkel zijn voornaam te gebruiken.

Rembrandts jeugd

Rembrandt werd geboren op 15 juli 1606 in Leiden als een van de tien kinderen van molenaar Harman Gerritszoon van Rijn en Neeltge van Suydtbroek. Hij volgde als enige van het molenaarsgezin een klassieke opleiding: eerst de Latijnse school en in 1620 begon hij aan de universiteit, al bleek dat niet voor hem weggelegd. In 1621 besloot Rembrandt om zich voortaan geheel op het schilderen te richten en ging in de leer bij schilder Jacob van Swanenborgh. Op achttienjarige leeftijd verbleef hij zes maanden in Amsterdam als leerling van Pieter Lastman.

Constantijn Huygens

Na zijn opleiding vestigde Rembrandt zich als zelfstandig schilder in Leiden, samen met Jan Lievens. Jan en Rembrandt waren van jongs af aan vrienden maar ook rivalen. Ze werden beiden ontdekt door de scout van het hof: Constantijn Huygens, secretaris van de prins van Oranje. Hij gaf Rembrandt opdracht voor een serie werken van de lijdensweg van Christus, maar Rembrandt schilderde dit op zijn eigen manier en dat werd niet goed ontvangen. Voor de volgende opdrachten werd Rembrandt niet meer gevraagd en hun verstandhouding was enigszins bekoeld. Jan Lievens onderhield daarentegen wel een goede band met Huygens, wat hem veel opdrachten opleverde.

 

De bijbel

Het was bijna vanzelfsprekend dat Rembrandt zijn carrière begon met het schilderen van veel bijbeltaferelen. In de vroege zeventiende eeuw waren de conflicten tussen de godsdiensten onderdeel van het dagelijks leven en het was daardoor een populair thema in de schilderkunst. De bijbeltaferelen benaderde Rembrandt op eigen wijze. Hij vond het niet nodig om een heilig verhaal met overdreven eerbied weer te geven, en benaderde de scenes als die uit het leven: met een flinke portie realisme. Hij gebruikte in zijn werken graag veel en bonte kleuren. Dit viel niet bij iedereen in de smaak en zijn werk werd dikwijls bestempeld als profaan of vulgair. Het is overigens niet bekend welke godsdienst Rembrandt zelf aanhing. Hij werd opgevoed met de Nederlands hervormde leer, wat zijn vader praktiseerde, terwijl zijn moeder diepgelovig rooms-katholiek was. Ook zijn schilderkunst biedt geen uitsluitsel over zijn geloofsovertuiging: hij schilderde zowel taferelen uit het Oude als Nieuwe Testament en Rembrandt werkte met mensen van alle gezindten.

Naar Amsterdam

Op vijfentwintig jarige leeftijd besloot Rembrandt Leiden te verlaten en zijn geluk te zoeken in Amsterdam, dé stad waar je moest zijn om het te maken als kunstenaar. Rembrandt woonde bij kunsthandelaar Hendrick Uylenburgh, waar hij diens nicht Saskia leerde kennen. Na een jaar verloofd te zijn trad Rembrandt met Saskia in 1634 in het huwelijk. Rembrandts vader was toen al overleden en zijn moeder was niet op de bruiloft aanwezig, maar het was een gelukkige periode voor Rembrandt. Wat zijn werk betreft, was Rembrandt erg populair als portretschilder en maakte hij ruim vier jaar lang gemiddeld een portret per maand. Zo maakte hij zelfs een portret van Amalia van Solms, vrouw van de prins van Oranje. Dit schilderij werd echter in een gang gehangen omdat het volgens haar niet erg leek. Daarnaast maakte Rembrandt veel grote doeken met felle kleuren en koos hij voor dramatische taferelen uit de bijbel of mythologie. Ook nam hij leerlingen in dienst, waaronder Ferdinand Bol, Govert Flinck en Carel Fabritius.

 

Anthoniebreestraat

In 1638 kocht Rembrandt een dubbel pand aan de Anthoniebreestraat. Hij kon de koopsom van dertienduizend gulden niet in één keer betalen maar kon een regeling treffen: hij had immers zijn naam gevestigd als schilder. In de twintig jaar dat hij hier woonde, veranderde zijn werk langzaam. Het bekende licht-donker contrast werd steeds groter, hij koos voor dramatischere composities en schilderde met losse toets. Verder maakte hij grote hoeveelheden etsen en tekeningen, waarin landschappen en de natuur een grotere rol kregen. In zijn eerste jaar in deze woning kreeg hij de opdracht om de Nachtwacht te schilderen. Ondanks alle opdrachten zou Rembrandt het huis echter nooit kunnen afbetalen wat later zelfs tot zijn faillissement zou leiden.

Familietragedie

Het huwelijk tussen Rembrandt en Saskia was gelukkig, maar kort. Saskia schonk Rembrandt vier kinderen, waarvan er slechts één in leven bleef: hun zoon Titus. Op 14 juni 1642, Titus was negen maanden oud, overleed Saskia. Na haar dood volgde een moeilijke tijd voor Rembrandt waarin hij te maken kreeg met juridische conflicten, financiële problemen en huiselijke ruzies.
Zijn werk uit deze periode laat duidelijk de invloeden van de familietragedies zien en is soberder dan voorheen. Daarnaast koos hij meer verhalen uit het Nieuwe in plaats van het Oude Testament. Het was een periode waarin de groepsscenes enorm populair waren, maar na het schilderen van de Nachtwacht volgde een periode waarin Rembrandt nog maar weinig schilderijen maakte en zelfs helemaal geen portretten meer. Waarom hij zo plots stopte met portretschilderen is niet duidelijk.

 

Nieuwe liefde

Gelukkig voor Rembrandt vond hij een nieuwe liefde. Ze heette Hendrickje Stoffels en in 1654 werd hun dochter Cornelia geboren. Rembrandt is nooit met Hendrickje getrouwd en toch werd Hendrickje door de mensen uit hun omgeving wel als Rembrandts vrouw geaccepteerd. Ook wat werk betreft ging het Rembrandt goed af. Rembrandt werd beschouwd als Avant-garde, waardoor hij heel veel leerlingen had. Hij was dé nieuwe stijl en hield zich niet aan de regels. Hij maakte weer grotere werken, met felle kleuren en krachtige penseelstreken, in tegenstelling tot de heersende mode van meer fijn en gedetailleerd werk.

Laatste jaren

Al vanaf begin jaren vijftig kampte Rembrandt met steeds grotere financiële problemen. Hij kon de hypotheek van het huis niet aflossen en in 1656 werd hij failliet verklaard. Zijn bezittingen en inboedel werden geïnventariseerd en het huis geveild. Rembrandt verhuisde naar de Rozengracht waar hij de laatste tien jaar van zijn leven zou blijven wonen. Dat het hem echt niet mee zat bleek wel toen hij zich in 1662 genoodzaakt zag om het graf van zijn geliefde echtgenote Saskia in de Oude Kerk te verkopen. Daar bleef het niet bij. Een jaar later werd Hendrickje begraven in een gehuurd graf in de Westerkerk nadat ze was getroffen door de zoveelste pestepidemie in de stad. In september 1668 verloor Rembrandt zijn zoon Titus, ook hij overleed aan de pest. Op 4 oktober een jaar later overleed Rembrandt zelf. Zijn dochter Cornelia bleef alleen achter. Rembrandt werd in de Westerkerk bijgezet. In de laatste periode van zijn leven kreeg Rembrandt nog steeds opdrachten. Ook maakte hij weer portretten, voornamelijk van zichzelf, waarop Rembrandts verdriet en zorgen duidelijk zichtbaar zijn.

 

Rembrandt vandaag de dag

Rembrandt heeft gedurende zijn carrière heel veel werken gemaakt. Hij werd tijdens zijn leven al beschouwd als toonzettende kunstenaar en zijn rol in de Nederlandse schilderkunst is nog altijd onmiskenbaar. Zijn werken zijn vandaag de dag wereldberoemd en men komt van heinde en ver naar het Rijksmuseum om de schilderijen, waarvan de Nachtwacht de populairste is, van dichtbij te kunnen zien. Niet alleen kunstliefhebbers, iederéén heeft wel eens van de Nachtwacht gezien, al is het een afbeelding op een paraplu of koffiemok. Je kunt het namelijk zo gek niet bedenken of het product is verkrijgbaar met een afbeelding van het schilderij. Omdat Rembrandt het grootste deel van zijn leven in Amsterdam heeft gewoond zijn er veel meer plekken in de stad waar je verhalen of werken van Rembrandt terug kan vinden. In Rembrandts voormalige woonhuis aan de Anthoniebreestraat is Museum Het Rembrandthuis gevestigd en er zijn diverse routes die je kan varen of wandelen met Rembrandt om zíjn Amsterdam te leren kennen.

Auteur: Saskia Groeneboer

Bronnen

Shelley Rohde, Rembrandt. Leven en werk van A-Z.

Biografie van Rembrandt Harmenszoon van Rijn
http://www.beleven.org/verhalen/rembrandt/

Rembrandt Harmensz van Rijn
https://www.rijksmuseum.nl/nl/ontdek-de-collectie/overzicht/rembrandt-harmensz-van-rijn

Publicatiedatum: 24/12/2015