4 min

De grote deuren van de boerderij staan uitnodigend open. De ogen moeten na het binnenstappen wennen aan de schemerige atmosfeer, maar al snel verschijnt een grote stal voor ogen die qua hoogte en vierkante vorm aan een hoge stolpboerderij doet denken. De stal is aangekleed met Perzische tapijtjes en een allegaartje aan versleten meubels. ‘Deze hoeve stamt nog uit de 16^e eeuw’, aldus een van de stamgasten die zich strategisch aan de centrale bar heeft gepositioneerd. De aanblik van de 16^e-eeuwse doet het hart van menig boerderijenliefhebber sneller kloppen. De muren met de sporen van eeuwenlang gebruik en restauraties vertellen zonder woorden al een verhaal. Een van de stamgasten zegt dat we nog niet in het museum zijn en wijst naar de andere kant van de stal.  Hij wijst naar een kleine deur. Een glimp van de ruimte erachter nodigt uit om het museum te betreden.

De ontvangststal. Foto: Inge Molenaar.

Hoofdtooien en beenderen

We zijn in Museumhoeve Overslot, een ongesubsidieerd burgerinitiatief in Egmond aan de Hoef. Sinds 1998 wordt hier een museum geëxploiteerd. De kunstenaars Hans van den Berg en Fred Valkering werden in 1998 door de gemeente gevraagd om als kunstenaarscollectief tentoonstellingen in de voormalig boerderij te organiseren. Een taak die ze tot op de dag van vandaag met verve vervullen. Meer dan 10.000 mensen bezoeken jaarlijks deze boerderij uit 1585.

Door de deur komt de bezoeker terecht in een lage stal waar voorheen de koeien stonden. Nu staan er onder andere Chinese kasten van roodgelakt hout met opgezette fazanten en eenden erop. In het middenpad waar de boer en boerin vroeger hun werkzaamheden uitvoerden, staan vitrines opgesteld met etnografische objecten zoals pijlkokers en hoofdtooien die eens in het bezit waren van de Noord-Amerikaanse indianen. Ook is een 2000 jaar oude schedel van een jonge vrouw te zien, die in de Romeinse periode geleefd zou hebben. We worden nog verder teruggevoerd in de historie: in andere vitrines zijn beenderen te bewonderen van een wolharige neushoorn en een mammoet. De etnografica en antiquiteiten die de ruimte vullen, roepen bij de bezoeker meer vragen op dan antwoorden. De volgende kleine deur lokt, ditmaal naar het voormalige voorhuis van de boerderij.

De schelpen, mineralen en fossielen in de keuken en opkamer. Foto: Inge Molenaar.

Een grote hoeveelheid schelpen, fossielen en mineralen vult de kamers van het voormalige woonhuis van de boerenfamilie. Geen muur of hoek is onbenut gelaten in het tonen van de wonderlijke creaties van de zee en de aarde. De muren van de voormalige opkamer en slaapkamer zijn bekleed met schelpen, fossielen en mineralen van over de hele wereld. Het doet denken aan de barokke schelpengrotten, die vanaf de 17^e eeuw als trend Europese tuinen en huizen begonnen te sieren. De natuurhistorische collectie van Museum Overslot blijkt na navragen afkomstig uit het natuurmuseum Westflinge, dat in 2017 haar deuren sloot en de collectie aan de Museumhoeve doneerde. Sindsdien is de boerderij omgedoopt tot Museumhoeve Overslot. Bordjes zoals ‘Me, My Schelp and I’ herinneren de bezoeker eraan dat de plek in de eerste plaats een culturele ontmoetingsplek is.

De Egmondse school

Vrouwen met karakteristieke witte kapjes sieren de muren van een andere kleine kamer van de boerderij. Er is een expositie over de Egmondse School samengesteld door de historicus Peter van den Berg in samenwerking met de stichting Historisch Egmond. In een video wordt verteld over de geschiedenis van de schilderskolonie, die actief was tussen 1884 en 1905 op initiatief van de Amerikaanse schilder George Hitchcock (1850 – 1913). De meeste doeken tonen Egmondse boerinnen en landarbeidsters, waarvan de vraag is of ze werkelijk in Egmond geleefd hebben of dat ze in de verbeelding van de schilders ontsproten zijn. Het leven in Egmond anno 1900 lijkt goed, het is altijd mooi weer. Schilderijen van de Egmondse School hangen in musea over de hele wereld, maar in de Museumhoeve kost het de bezoeker weinig moeite het boerenleven van weleer erbij te fantaseren.

Een blik op de tentoonstelling over de schilders van de Egmondse School. Foto: Inge Molenaar.

De verzameling objecten in de museumhoeve is indrukwekkend en geeft een beeld van de wereld buiten Egmond aan de Hoef, maar ook de positie van Egmond aan de Hoef in de wereld. Buiten is het al donker, uit de grote stal klinkt gepingel. Er worden voorbereidingen getroffen voor het zondagse jazz-optreden. Egmond blijkt 100 jaar na dato nog steeds overzeese artiesten te trekken. Bezoekers druppelen binnen en vestigen zich op de tapijtjes en banken. Een Egmondse stamgast biedt ons een stukje Egmondse worst aan, de lokale historicus vertelt ons iets over de Lamoraal van Egmont waarnaar het speciaalbier vernoemd is. De stilte instappend, verlaten we voldaan en wijzer dit bijzondere rariteitenkabinet aan de Hoef.

Museumhoeve Overslot is ieder weekend van april t/m december vrij toegankelijk van 14.00 tot 18.00 en is te vinden aan de Slotweg 42 te Egmond aan den Hoef, tegenover het slot. Het bezoek is aan te raden voor gezinnen met kinderen. De toekomst van de museumhoeve is momenteel onzeker door plannen voor een nieuw ‘slotkwartier’. Wie na een bezoek het museum een warm hart wilt toedragen, kan vriend worden van de Museumhoeve. Zie voor meer informatie: www.hoeve-overslot.nl.

Tekst: Inge Molenaar

Dit verhaal is onderdeel van het thema ‘Kleine musea van Noord-Holland’: verhalen over (ten onrechte) minder bekende musea. Bekijk hier alle verhalen binnen dit thema.

Publicatiedatum: 20/11/2019