3 min

De eerste bijeenkomst

Op 2 juli 1969 kwamen dertig jonge popliefhebbers, ban-de-bommers, socialistische jongeren en andere nieuwlichters bijeen in het gebouw De Vigilantie aan het Verdronkenoord. De jongens waren langharig en hadden vlassige baarden. De meisjes droegen spijkerpakken. Zij waren vanwege een groot onbehagen en een heftig verlangen bijeengekomen. Het ontbrak de stad aan een alternatief cultureel jeugdcentrum. De jongeren verlangden een ‘Provadya?’: een muzikale vrijplaats naar een idee van Koos Zwart van het popblad Hitweek. In Amsterdam en vele andere steden was zoiets al gerealiseerd.

De bijeenkomst leidde tot de eerste Provadya?-avond op 6 september 1969, eveneens in De Vigilantie met popmuziek, een lichtshow, declamerende dichters en tweehonderd bezoekers. In 1970 organiseerde Provadya? een reeks zomerse popconcerten in de muziekkoepel van de Alkmaarder Hout met bands als Moonspinner, CCC, Modesty Blaise en Silence.

Het pand van Provadya? aan de Laat. Het gebouw is de oude sigarenfabriek van De Frenne, die later is gesloopt. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar, foto J. Elsinga,1974.

Landelijke artiesten en experimentele films

De werkgroep Provadya? trad intussen met het gemeentebestuur in overleg om de komst van een eigen gebouw te bespoedigen. In juni 1970 kon Provadya? beschikken over de oude tabaks- en sigarenfabriek van De Frenne aan de Laat 26-28. Na een lange periode van aanpassingen voldeed de gratis beschikbaar gestelde ruimte in oktober 1971 aan alle vereiste voorschriften. De inrichting was sober en alternatief, met houten banken, matrassen en aftands meubilair. Er werd gepraat, alcoholvrij gedronken, gerookt en gesjoeld. Op gezette tijden waren er optredens van Jules de Corte, Hans Dorresteijn en Elly & Rikkert en werden er experimentele films van Bergman, Buñuel en Pasolini vertoond. Soms kwam de filmoperateur niet opdraven, soms brak de film en soms brak de film meerdere malen, maar het kopje lindebloesemthee in de pauze vergoedde veel.

Succesformule

Het was wellicht de charme van de entourage waardoor de belangstelling onder middelbare scholieren en werkende jongeren voor Provadya? verder toenam. Van een tweewekelijks programma ging men naar een wekelijks en vervolgens naar een dagelijks aanbod met uitzondering van de zondag.
Halverwege de jaren zeventig werden de werkgroepen Programma, Bulletin, Publiciteit en Muziek ingesteld. Dankzij de nodige investeringen kon het filmaanbod worden opgevoerd en konden in het theaterzaaltje avant-gardistische jazzmusici als Han Bennink, Mischa Mengelberg en Willem Breuker vaker worden verwelkomd. Provadya? ontwikkelde in deze jaren zeventig een gouden formule van vernieuwende cultuuruitingen en een vleugje politiek.

Provadya? verruilde in 1981 het oude fabriekspand voor een rijksmonument aan het Verdronkenoord uit 1818. Het gebouw had voorheen dienst gedaan als rooms-katholiek weeshuis. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar, foto J. Elsinga,1981.

Provadya? verruilde in 1981 het oude fabriekspand voor een rijksmonument aan het Verdronkenoord uit 1818.

In mei 1981 werd het onderkomen aan de Laat verruild voor huisvesting in het oude weeshuis aan het Verdronkenoord waar theater, toneel, dans, film en (jazz)muziek naast elkaar konden worden geprogrammeerd. Provadya? werd Provadja. Eind november 2013 stopte Provadja in Alkmaar, maar de filmvoorstellingen gingen in het pand nog door tot begin januari 2017.

Auteur: Jan van Baar

De naam Provadya? lag lekker in het gehoor maar had ook nog een betekenis: pro (=voor) was afgeleid van een muzieksociëteit in Amsterdam en Vadya was Sanskriet (=oude Indo-arische taal) voor muziek (en/of ludieke toestanden?). Het vraagteken symboliseerde het experimentele karakter van de nieuwe instelling.

Publicatiedatum: 11/08/2011