3 min

Tekort aan arbeidskrachtenIn het midden van de jaren vijftig was er in Nederland door de toenemende welvaart en industrialisatie een tekort aan arbeidskrachten ontstaan. Bedrijven hadden moeite met het aantrekken van personeel, omdat voor het werk dat verricht moest worden goedkope en laaggeschoolde werkkrachten nodig waren. Veel jonge Nederlanders emigreerden echter in deze periode en daarnaast wilde men zich niet associëren met beroepen met een lage sociale status. Om die reden besloot Nederland tijdelijke en goedkope arbeidskrachten te gaan rekruteren in het buitenland, waaronder Turkije.

NDSM & woonoord Atatürk

Een van de bedrijven die dit deed was de Nederlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij, afgekort NDSM. Vanaf eind 1967 begon deze fabriek met het werven van Turkse gastarbeiders via arbeidsbureaus om hun personeelstekort op te lossen.  Na het doorstaan van een medische keuring en een examen in Turkije, mochten de geslaagde arbeiders afreizen naar Nederland. Eenmaal hier aangekomen, kwamen zij veelal terecht in woonoord Atatürk aan de Klaprozenweg in Amsterdam-Noord. Woonoord Atatürk was een kamp dat speciaal was gebouwd om de gastarbeiders van onderdak, voedsel en recreatieve mogelijkheden te voorzien. Hier verbleven zij in kamers die met acht mannen werd gedeeld. Daarnaast beschikte het woonoord over een kantine, garage, ziekenzaal en bibliotheek en werden er films vertoond en theaterstukken opgevoerd.

Een van de Turkse gastarbeiders die woonde in woonoord Atatürk. Op de achtergrond zijn de wooneenheden te zien.

Heimwee

De gastarbeiders werkten hard in de fabriek om geld te sparen, zodat ze dit naar hun achtergebleven families in Turkije konden sturen. Vaak was het afscheid van hun familie zwaar en emotioneel, maar zij wisten allen dat er meer geld te verdienen was in Nederland en dat de leefomstandigheden daar beter waren. Daarnaast dacht vrijwel iedere Turk, en niet te vergeten ook de Nederlandse overheid, dat hun verblijf in Nederland slechts tijdelijk was en zij, als zij eenmaal genoeg geld hadden gespaard, terug zouden keren naar Turkije. Dit verliep echter anders dan gedacht. Velen van hen konden niet genoeg geld sparen om definitief terug te keren of waren gewend geraakt in Nederland en hadden hier zelfs al een gezin gesticht. Vanaf 1974 werd het nog moeilijker om terug te keren naar Turkije, vanwege de economische crisis in Nederland en de vele ontslagen die hierop volgden.

Gezinshereniging

Vanaf deze periode lieten veel Turkse gastarbeiders dan ook hun gezinnen overkomen naar Nederland. Ondanks deze massale gezinshereniging liet de Nederlandse overheid het idee van tijdelijke arbeidsmigratie niet los. Pas in de minderhedennota van 1983 erkende de regering dat Nederland een immigratieland was en zag men de noodzaak in om etnische minderheden een gelijkwaardige plaats in de samenleving te geven..Veel van deze eerste generatie Turkse gastarbeiders woont nog steeds in Amsterdam. Zij brengen hun oude dag door in een van de vele Turkse koffiehuizen en praten, onder het genot van een kop thee, over de tijd dat zij als ware avonturiers, vol goede moed en met de hoop op een beter leven, alles achter zich lieten en de sprong in het diepe waagden.

Deze tekst is geschreven voor Maand van de Geschiedenis 2015: Tussen droom en daad.

Publicatiedatum: 03/04/2012