3 min

Helderse zeedijk

Den Helder – in 1811 niet meer dan een dorp – lag als een veste stevig verschanst achter de dijk. Boven op de dijk was er het uitzicht over het Marsdiep, de Rede en het eiland Texel. Een beroemde plek in de geschiedenis, want meermalen had admiraal De Ruijter zijn vloot hier verzameld. En vanaf hier zeilde Jacob van Heemskerck uit toen hij de beroemde tocht naar Nova Zembla ondernam. Kortom, een gewichtige plek, die Helderse Zeedijk, waar in oktober 1811 Napoleon te paard heeft gestaan. Er is zelfs een kans dat hij tijdens zijn bezoek aan de zeedijk aan de horizon zijn grootste vijand heeft waargenomen: Engelse schepen. Regelmatig liet een Engelse vloot zich uitdagend voor de Hollandse kust zien.

Panorama op Helder anno 1791 Collectie: Helderse Historische Vereniging

Herenhuis

Het huis waar Napoleon overnachtte was het ’s Landshuis. Dit huis stond in de Artilleriestraat onder aan de kluft naar de dijk van het Marsdiep, ter hoogte van waar later de Windwijzer zou komen. Het huis werd zo genoemd omdat het landsbezit was, tot 1795 in eigendom van de Gecommitteerde Raden (vergelijkbaar met nu de Provincie Noord Holland) en in de Franse tijd genoemd als behorende tot de Directie van de bruggen en wegen. Volgens registers uit 21 juli 1787 lag de plek ‘belendt de Herenweg ten westen en ’t Gemenelandsmagazijn ten noorden’. Deze Herenweg kreeg in de negentiende eeuw de naam Artilleriestraat.

Ontvangst

Het huis was geschikt voor de ontvangst en verblijf van hoge gasten en voor het houden van vergaderingen. De indeling bestond uit vier slaapkamers, een eetzaal, een vergaderzaal en een keuken. Het werd ook wel het Herenhuis of Huis van gecommitteerde Raden genoemd. De gebruikers waren voornamelijk leden van de Gecommitteerde Raden van Holland of andere hoge ambtenaren. Een vorstelijk verblijf was het ’s Landshuis voor dit hoge bezoek zeker niet. Het ontbrak het Landshuis aan een representatieve inrichting.

Geleende meubels

Dat maakte het ingewikkeld voor de verantwoordelijke ingenieur ordinaire van het keizerlijk Corps in het arrondissement Hoorn. Op 27 september 1811 verbleef hij in Den Helder en verzocht aan de maire om: ”De nodige meubelen te huren ten einde daarmede het Lands Huis voor de komst van Zijne Majesteit de Keizer te approprieren (te verkrijgen). De onmogelijkheid mijnheer om deze goederen alhier bij een uitdrager of ander persoon te huren zal uw Ed. met mij gevoelen en terwijl de op handen zijnde komst zo veel tijd niet overlaat om dezelve van elders te ontbieden zonder zich aan gevaar van verrassing bloot te stellen vind ik mij verplicht uw te verzoeken de goederen die door de voornaamste burgers van den Helder ten dien einde gepresenteerd waren mij ter leen geven, zullende alle verdere onkosten, die daartoe gevorderd benevensde schadens die aan meubelen mog te worden toegebracht worden betaald en vergoed”.

Zo kwam het dat het huis waar Napoleon in Den Helder verbleef een inrichting kreeg van meubilair en goederen die beschikbaar waren gesteld door de gegoede burgerij van het dorp.

Tekst: Rens Schendelaar, lid redactie Levend Verleden, orgaan van de Helderse Historische Vereniging.

Publicatiedatum: 30/09/2011