3 min

De homeopathie maakte in die tijd een enorme groei door, waardoor er behoefte was aan een groter pand. Tegelijkertijd bestond ook de wens om een eigen kruidentuin aan te leggen. Door de geneeskrachtige kruiden voor de productie van de geneesmiddelen in eigen tuin te kweken had het bedrijf namelijk de kwaliteit volledig onder controle.

Voormalige veenpolder

De nieuwe locatie werd met zorg gezocht en uiteindelijk gevonden in Alkmaar. Er werden namelijk hoge eisen gesteld aan de kwaliteit van de lucht en de bodem. Een voormalige veenpolder achter één van de oudste strandwallen bleek geschikte grond te bieden voor de aanleg van de ecologische kruidentuin van VSM. Door die lagen grond zorgvuldig te mengen ontstond er een lichte humusrijke teeltlaag die heel geschikt was om kruiden op te kweken. Bovendien voldeed de luchtkwaliteit op die plek aan de gestelde eisen.

Ecologische omgeving

Aanvankelijk was de tuin niet groter dan 0,5 ha en was één tuinman voldoende om alles te onderhouden. Het eerste jaar werden er aardappelen gekweekt om de grond te verbeteren. Daarna werd er gestart met het kweken van de eerste geneeskrachtige kruiden. In het begin bestond de collectie uit zo’n 100 soorten kruiden, veelal afkomstig uit de kruidentuin van de moedermaatschappij in Duitsland. Er werd direct gekozen voor een natuurlijke manier van telen in een ecologische omgeving.

Meer dan 600 verschillende soorten

De eerste ervaringen waren heel positief en al snel kon er worden doorontwikkeld. In 1987 werd de tuin uitgebreid tot 1 ha. Het aantal kruiden groeide in de loop der tijd uit tot een bijzondere botanische collectie van ruim 600 soorten. Begin jaren ´90 waren de hoogtijdagen voor de homeopathie. In die tijd werd er jaarlijks 12.000 – 14.000 kg plantenmateriaal geoogst. In het eerste decennium van deze eeuw liep dat gemiddelde terug tot 7.000 kg. per jaar.

Oeverproject in samenwerking met gemeente Alkmaar

In 1989 werd de tuin in oppervlakte verdubbeld door het huren van 0,5 ha grond aan de andere kant van het water. In 1998 kwam daar nog eens 0,5 ha bij door het in bruikleen nemen van  gemeentegrond, bestaande uit een stukje heembos en een strook oever. In samenwerking met de gemeente Alkmaar en waterschap Groot Geestmerambacht is toen een ecologisch oeverproject gerealiseerd. Een saaie, rechte watergang werd daarbij getransformeerd tot een bochtige sloot met verschillende oevertypes. Een bosbeek verbindt de verschillende waterpeilen in het gebied. Door optimale inrichting en beheer werd het zelfherstellend vermogen van de natuur geactiveerd. De kwaliteit van het water is sindsdien sterk verbeterd, waardoor het steeds helderder wordt en het aantal planten én dieren toeneemt. Jaarlijks kun je hier 20 soorten libellen waarnemen en broeden er ijsvogels, bosrietzangers en sperwers. De koekoek legt regelmatig zijn ei in nesten van zwartkop en kleine karekiet.

Grootste collectie geneeskruiden van Nederland

De kruidentuin is in al die jaren volwassen geworden door de verscheidenheid aan soorten en ook door de aandacht voor de natuurlijke samenhang, die past bij een ecologische omgeving. De kruiden hebben een hoge kwaliteit, onder andere omdat ze hier op een meest natuurlijke standplaats groeien. De tuin is ontwikkeld tot een botanische rijkdom in een natuurlijke biotoop met een unieke collectie geneeskruiden: met ruim 600 soorten de grootste van Nederland. Het is een tuin met een heel eigen karakter op de grens van een bedrijventerrein en opgenomen in landschappelijk groen.

Duizenden bezoekers per jaar

Behalve als leverancier van geneeskrachtige kruiden werd de tuin in de afgelopen decennia ook gebruikt voor educatieve en recreatieve doeleinden. Jaarlijks bezochten duizenden belangstellenden de tuin om te genieten van de bloemenpracht, de rust en de bijzondere sfeer. Professionals kwamen er om zich te verdiepen in de geneeskrachtige kruiden en hun werking en de ecologische teelt.

Stichting Hortus Alkmaar

Door de verplaatsing van de productieafdeling van VSM naar Duitsland verloor de tuin eind 2011 zijn functie als leverancier van kruiden voor natuurlijke geneesmiddelen. De tuin dreigde zelfs geheel verloren te gaan. Een groep enthousiaste VSM-ers heeft toen het initiatief genomen om te proberen de tuin als zelfstandige stichting te laten voortbestaan. In september 2011 was de stichting Hortus Alkmaar een feit. Sindsdien wordt er door het bestuur, een operationeel team, een denktank van adviseurs en een grote groep vrijwilligers hard gewerkt om de stichting financieel gezond te maken en zo de toekomst van deze unieke kruidentuin te garanderen.

Publicatiedatum: 05/07/2013