2 min

Twee torens

Quirinus Harder ontwierp in 1878 twee gietijzeren vuurtorens die een lichtenlijn moesten vormen. Harder, de bekende ontwerper van vuurtoren de Lange Jaap in Den Helder, wilde architectonisch verantwoorde bouwwerken maken. Zijn ontwerp was monumentaal: twee klassieke zuilen, staand op een voetstuk met een ronde uitstulping aan de bovenkant van de zuilvoet. De trappen, de balustrade bovenin de toren en andere elementen, alles werd prachtig versierd. Schitterend om te zien, lastig om te maken. IJzergieterij Schretlen & Co. uit Leiden verkeek zich danig op de klus, het bedrijf had in feite voor een te laag bedrag ingeschreven. Twee jaar na oplevering van beide vuurtorens in IJmuiden ging deze ijzergieterij failliet. De twee torens waren aanvankelijk even hoog, bijna 42 meter. Een trap van 159 treden leidde langs tien verdiepingen de vuurtorenwachters omhoog.

De Hoge Vuurtoren in 1976. Foto: RCE.

Armoede

In alles was het voor de lichtwachters van het eerste uur pionieren. Zij kwamen met hun gezinnen aan in een geïsoleerde omgeving. Weliswaar had het Rijk voor woningen gezorgd aan de voet van de torens, het leven en werk was zwaar. Ervaren lichtwachters werden gerekruteerd uit kustdorpen als Kijkduin, Westerschouwen, Egmond aan Zee. De diensten waren lang, een wacht duurde twaalf uur, de lonen waren laag. Het duin met zijn onbegaanbare zandpaadjes lag ver van de nederzetting IJmuiden. De vrouwen en kinderen van de vuurtorenwachters vonden maar moeilijk aansluiting bij de nog jonge en wat ruwe gemeenschap van grondwerkers, vissers en handelslieden. Groot was ook de afstand tussen de werkers, de lichtwachters en hun bazen: de opzichters en de directie van het Loodswezen. Een lichtwachter die tijdens de nachtdienst per ongeluk de lamp uit liet gaan kon rekenen op een forse straf, veertien dagen geen salaris en geen dienst mogen doen. Regelrechte armoede was het gevolg.

Hoge Vuurtoren van IJmuiden, 2014. Foto: Jarkeld, via Wikimedia (CC BY-SA 4.0).

Vuurtoren op een terp

Het hoge licht, de binnentoren van IJmuiden, is op de natuurlijke duinbodem gebouwd. Omstreeks 1910 is het duingebied eromheen afgegraven en geëgaliseerd, waardoor de toren nu op een heuveltje staat, midden tussen de pakhuizen. Het heuveltje is met klei afgewerkt om verstuiving van zand en erosie te voorkomen.

Auteur: Anita Blijdorp

Bronnen

• G. Woning, Honderd jaar vuurtorens in IJmuiden (1979).
• Peter Kouwenhoven, Vuurtorens, lichtschepen en kapen, nautisch erfgoed van Nederland. Winco Publishing, 2010.
• Nederlandse Vuurtoren Vereniging

Publicatiedatum: 27/01/2012