3 min

Mocht een vijand het op Amsterdam gemunt hebben, dan kon de hoofdstad veilig wegduiken achter een stoere stelling: een gordel van forten, dijken en sluizen. Aan de Westeinderplassen kwam in 1897 bij Kudelstaart zo’n fort, enige kilometers verderop verrees een fort bij het dorpje De Kwakel.

Vandaar liep een dijkje naar Uithoorn, waar bij de Amstel en de Drecht ook forten stonden. Beschut achter dat dijkje tussen Kudelstaart en Uithoorn kronkelde het weggetje de Vuurlijn, waarover troepen zich verplaatsten van het ene fort naar het andere. Bij dreigend gevaar konden manschappen hun geschut opstellen bij batterijen aan de Vuurlijn. Zo voorkwamen ze dat de vijand tussen de forten door zou sluipen.

Op het Waterliniepad, langs de Vuurlijn in Uithoorn. Foto: MartinD, via Wikimedia (CC BY-SA 4.0).

Plan van Krayenhoff

Tussen de Vuurlijn en de provinciale weg N201 bouwde Uithoorn rond 2010 aan een nieuwe buurt. Heel toepasselijk vernoemd naar C.R.T. Krayenhoff. Deze Amsterdamse arts (1758-1840) kwam namelijk met het lumineuze plan om een verdedigingsgordel rond de hoofdstad aan te leggen. Die verdedigingsgordel was de voorloper van de Stelling van Amsterdam. De Vuurlijn, waar de nieuwbouw aan grenst, maakte deel uit van deze stelling.

Overbelaste weg

De Vuurlijn bleef lange tijd een gebruikelijke route voor wie van Uithoorn naar Aalsmeer wilde. Op druk gemotoriseerd verkeer was het weggetje achter de dijk echter niet berekend. In de jaren 30 van de vorige eeuw besloten bestuurders dan ook dat er een provinciale weg moest komen tussen Heemstede en Hilversum. Dwars door de dorpen Aalsmeer en Uithoorn. Over de Amstel kwam in Uithoorn in 1939 een hoge brug.

IBM-kantoortoren. Het kantoortorentje stak boven de laagbouw van het ontwikkelingslaboratorium van de IBM uit. Op de voorgrond de provinciale weg (N201). De foto dateert vermoedelijk van rond 1960. Beeld: Stichting Oud Uithoorn/De Kwakel.

Ontwikkelingslab IBM

Bij het ontwerpen van het wijkje Krayenhoff is al rekening gehouden met de omlegging van de N201 die in 2012 gereed kwam. Het doorgaande verkeer passeert niet meer dit wijkje. In het hart van Park Krayenhoff valt een klein torengebouw op. Dat is het enige overblijfsel dat herinnert aan de tientallen jaren dat IBM op dit terrein tussen Vuurlijn en N201 een ontwikkelingslaboratorium had. Het karakteristieke kantoortorentje dat in 1958 is ontworpen door de architecten Van Mourik en Du Pon is behouden gebleven, nu als plek voor appartementen. Alle andere IBM-gebouwen zijn gesloopt, het puin is vermalen en dient als verharding onder de wegen hier.

IBM-kantoortoren na sloop overige gebouwen. Beeld: Wikimedia Commons / Irma.

Watsonweg

Je kon het IBM-complex destijds van de provinciale weg N201 alleen bereiken via de Watsonweg, niet toevallig vernoemd naar de man die het bedrijf groot had gemaakt. Deze Thomas J. Watson overleed in 1956, enkele jaren voordat Uithoorn het concern kon verwelkomen. De computerwereld verandert razendsnel en rond de eeuwwisseling doekte IBM dit laboratoriumcomplex op. Architecten sloegen aan het tekenen met als tastbaar resultaat honderden woningen. Met zicht op de historische Vuurlijn. De landelijke sfeer van dit weggetje raakte door de bouwactiviteiten echter wel in de verdrukking.

Auteur: Jan Maarten Pekelharing.

Kijk voor meer informatie over de Stelling van Amsterdam ook op:
www.stellingvanamsterdam.nl
Linie Kudelstaart – Uithoorn
Posten van Krayenhoff

Meer informatie over de regio Amstelland en Meerlanden vind je in de regiocanon Amsterdam en Meerlanden.

Publicatiedatum: 12/01/2011