Lyrische zanger

Hilversum was sterk gegroeid en had behoefte aan een nieuw raadhuis. De keuze van een geschikte locatie viel uiteindelijk op het voormalige landgoed ‘Witte Hull’, nu Dudokpark. Dudok deed er alles aan om voor zijn ontwerp goedkeuring te krijgen van de gemeenteraad. Hij had de gezaghebbende architect H.Th. Wijdeveld gevraagd om in het tijdschrift Wendingen een artikel te schrijven over het ontwerp. Wijdeveld roemt Dudok en noemt hem “een lyrische zanger, die de vreugde des levens ziet in verstrakte vormen, zonnige vlekken en felle schuwen. Alles beeft en trilt in zijn werk door het verstilde lijnenspel en de glanzende verven.”

Andere bekende architecten, zoals H.P.H. Berlage, W. Kromhout, Theo Rueter, Jan Wils en Henk Wouda stonden eveneens achter het ontwerp. Tegen zoveel lof kon de gemeenteraad niet op. De raad ging akkoord met het ontwerp. Het zou toch nog drie jaar duren eer de eerste spa in de grond werd gezet.

Inktstellen en asbakken

Duok zorgde ervoor dat alles op elkaar werd afgestemd. Niet alleen het gebouw, maar de hele inrichting nam hij voor zijn rekening. De meubels, de tapijten, en de muren werden bekleed met tegels. Er werd veel marmer gebruikt. Het raadhuis is gebouwd volgens de principes van Het Nieuwe Bouwen. Het moest functioneel zijn, het was tenslotte een kantoorgebouw waar ook getrouwd kon worden. Aan de ontwerpen van de bestuurlijke ruimten heeft Dudok veel aandacht besteed. Het college zit in de raadzaal op een podium en benadrukt de hiërarchie tijdens de raadszitting. De naastgelegen burgerzaal is feestelijk. Dit komt door de goudkleurige mozaïeken en de contrasterende kleuren.

Werkelijk alles werd er op elkaar afgestemd tot aan de inktstellen en asbakken aan toe. De zeventien inktstellen en tachtig asbakken moesten van silumin, een aluminiumlegering, worden vervaardigd. De firma W.H. Gispen in Rotterdam kreeg de opdracht. Dudok zag erop toe dat de asbakken niet zomaar op de tafels in de burgerzaal en de reservekamers werden geplaatst. Anders werden de asbakken ‘vergaarbakjes van allerlei ongerechtigheden’.

Opening

Eindelijk was het zover. Op 14 juli 1931 opende de Commissaris van de Koningin van de provincie Noord-Holland, Jhr. Mr. Dr. A. Roëll onder grote belangstelling het gemeentehuis.

Het majestueuze, dynamische gebouw, uitgevoerd in zachtgele zandsteen, zie je al van verre liggen. De grote vijver waarin het raadhuis zich spiegelt geeft het geheel extra grandeur. Het gebouw bestaat uit een afwisseling van horizontale lijnen en verticale elementen in verschillende volumes. De plattegrond van de toren is niet vierkant, maar rechthoekig, met bovenin verticale openingen in het metselwerk en als enige versiering het vierkante uurwerk.

 

Rode geraniums

Alles is in perfecte harmonie met elkaar. Het bijzondere horizontale accent wordt versterkt door de speciaal door Dudok ontworpen langwerpige slanke steen in de maten 23,4×11 en 3×4,3 cm, de schaduwvoeg en het ontbreken van ontsierende regenwaterafvoeren. Deze zijn keurig weggewerkt achter het metselwerk. Aan de zuidkant, rechts, is de hoofdingang. De feestelijke ingang voor bijzondere gasten is tevens de trouwingang.

Achter de drie hoge vensters in het midden ligt de raadzaal. Boven elk van deze vensters is verlichting aangebracht. Deze gaat branden zodra de gordijnen binnen gesloten worden tijdens een vergadering. Zo kan de voorbijganger in de avond zeggen: “kijk, men is hier voor ons aan het werk.” Onder de raadzaal en links daarvan liggen de kamers van het college. Langs de vensters aan de zuid- en westzijde zijn bloembakken gemaakt, met daarin de altijd groene hedera en vanaf het voorjaar rode geraniums.

Goud

Natuur was belangrijk voor Dudok en speelt in al zijn ontwerpen een grote rol. Vandaar de grote verscheidenheid aan bomen in Hilversum, die hij samen met de plantsoenmeester J.H. Meijer heeft laten planten. De publieksingang is aan de westkant. Daar ging je naar binnen voor het aanvragen van een paspoort, een ventvergunning of het betalen van je belasting. Wanneer je rond het gebouw op de grond een gele steen met een bruine loper erin ziet, dan weet je dat dit pad eindigt bij een deur. Het was de tijd van de art deco en er werd gebruikgemaakt van strakke vormen en mooie materialen in warme kleurstellingen. Let op het tegelwerk in de entree naar de hoofdingang. Goud, blauw en rood wisselen elkaar af. Al deze kleuren en materialen vind je ook binnen terug. Het raadhuis is van 1989 tot 1996 ingrijpend gerestaureerd en in originele staat teruggebracht.Het Dudokcentrum is te bereiken via de vroegere ambtenareningang aan de oostzijde. Er zijn rondleidingen inclusief torenbeklimming op verschillende dagen en voor groepen op afspraak. Kijk op de site van het Dudok Architectuur Centrum voor openingstijden en mogelijkheden.

Auteur: Margriet van Seumeren m.m.v. Corry Dubois.

Bronnen

• Annette Koenders, Hilversum: Architectuur en stedenbouw 1850 – 1940, Monumenten inventarisatie project, 2001.
• Dudok op zijn Best, geschreven door Paula van Dijk, op verzoek van de Gemeente Hilversum.
• Arie den Dikken, met bijdragen van Max Cramer. Raadhuis Hilversum: een gebouw voor eeuwen, 2006.
• Margriet van Seumeren e.a., Een mooi ding: ambacht, vormgeving, kunst 1890-2010, 2010, pp. 43-49.

Publicatiedatum: 07/07/2011