3 min

In het Vestingmuseum aan de Westwalstraat beleef je de Gouden Eeuw van de vestingbouw, met verhalen over de Spaanse Moordpartij in de Tachtigjarige Oorlog, het beleg door de Zonnekoning in het Rampjaar, waarom Napoleon in 1813 de stad niet wilde opgeven en waarom je kardoezen maakt op vilten sloffen. Het museum bestaat uit vier ondergrondse kazematten, twee 65 meter lange en duistere luistergangen, een mortierkazemat met diorama’s en kruitkamer en een Lage Flank vol 12-ponder geschut. Kazemat W laat zien hoe 40 centimeter water Nederlands geheime wapen was! Dat deden we met de Nieuwe Hollandse Waterlinie, de Stelling van Amsterdam en andere verdedigingslinies.

Bulderende kanonnen in het Vestingmuseum.

Inspectietocht Napoleon

In oktober 1811 maakte Napoleon een inspectietocht rond Amsterdam. Hij wilde zien welk verdedigingsstelsel moest worden ontworpen om Amsterdam veilig te stellen binnen het keizerrijk. Op welke manier moest Amsterdam worden beveiligd tegen aanvallen ten noorden van de Rijn? Napoleon Bonaparte maakte een inspectierit met generaal Kraijenhoff van Muiden naar Naarden en besprak met hem welke defensieve mogelijkheden er in dat gebied waren. Een daarvan was een modernisering van de Hollandse Waterlinie van Gorinchem naar de Zuiderzee. Tijdens een onderbreking van de tocht in Naarden hielden Napoleon en Kraijenhoff een kaartoefening waarop Napoleon Amsterdam aanviel en Kraijenhoff de aanvallen pareerde met defensieve maatregelen. Daarin liet Kraijenhoff zien dat inundaties (onderwaterzettingen) Amsterdam vrijwel onneembaar zouden maken – dit tot grote frustratie van Napoleon.

Luchtfoto van het Vestingmuseum.

Generaal Kraijenhoff

Napoleon was onder de indruk, zowel van de kennis en zelfverzekerdheid van Kraijenhoff als van diens ideeën voor een verdedigingslinie van Naarden naar Gorinchem. Hij schreef naar Parijs dat een linie van Naarden naar Gorinchem moest worden beschouwd als dé defensielinie voor dit deel van zijn rijk: “La ligne de Naarden à Gorcum doit donc être considérée comme la vraie ligne de l’Empire.” Napoleon ziet daarmee heel Holland gedekt. “Alles wat zich rechts van deze linie bevindt, is van weinig betekenis, en wanneer dat land twee jaar in handen van de vijand is geweest, zal men het aantreffen zoals het was voor die gebeurtenis.”

De vernieuwde entree van het Vestingmuseum in Naarden.

Nieuwe Hollandse Waterlinie

Na het instellen van een commissie die de plannen verder moest onderzoeken is er onder Frans gezag verder weinig gedaan. Na de geboorte van het Koninkrijk der Nederlanden in 1813 is onder gezag van Kraijenhoff (toen generaal en later directeur der fortificatiën) verder gewerkt aan deze plannen waaruit uiteindelijk de Nieuwe Hollandse Waterlinie is ontstaan. Deze verdedigingslinie heeft Nederland tot mei 1940 uit Europese oorlogen weten te houden. Pas met de komst van tanks en vliegtuigen verdween de kracht van de Waterlinie. Napoleon heeft daar geen weet van gehad, in zijn tijd was de Waterlinie op zijn machtigst. Dat werd in de periode 1813 – 1814 bewezen toen Napoleontische troepen weigerden Naarden over te geven aan het Koninkrijk der Nederlanden. Een beleg van 9 maanden was noodzakelijk om hen uit de stad te jagen, de vestingstad Naarden die omgeven werd door een dubbele gracht en machtige wallen.

Publicatiedatum: 21/10/2011