3 min

Afbeelding van het Maagdenhuis

Afbeelding van het Maagdenhuis

Weeshuis

Het Maagdenhuis werd in 1783 gebouwd als huisvesting voor rooms-katholieke weesmeisjes in Amsterdam. Het gebouw werd ontworpen door stadsbouwmeester Abraham van der Hart en verving een eerder weeshuis dat zich op dezelfde plek bevond. Na voltooiing van de bouw werd het Maagdenhuis beschouwd als één van de belangrijkste panden in de stad en werd het vol trots aan de bezoekers van Amsterdam getoond.Achter de statige gevel ging echter een schrijnende situatie schuil: het Maagdenhuis was één van de slechtste weeshuizen van de stad. Het sterftecijfer was enorm hoog en veel wezen leden aan borstkwalen. Deze werden toegeschreven aan de kou, vochtigheidsgraad en de slechte ventilatie in het gebouw. Na een desastreuze daling van het aantal inwoners in de twintigste eeuw werd het Maagdenhuis in 1952 verkocht aan de Nationale Handelsbank die het pand ingrijpend verbouwde en ging gebruiken voor kantoordoeleinden.

Universiteit van Amsterdam

In 1961 kwam het Maagdenhuis in handen van de Universiteit van Amsterdam. Doordat deze universiteit na de Tweede Wereldoorlog was uitgegroeid tot de grootste van Nederland kon de Gemeente Amsterdam deze niet meer in haar eentje bekostigen. De UvA werd een zelfstandige onderneming en breidde zich uit. Om de gehele organisatie te huisvesten was er meer ruimte nodig en werd het Maagdenhuis aangekocht. Hier vestigde zich op bestuurlijk vlak het kloppend hart van de universiteit. Sinds 2003 is in verband met de nauwe samenwerking tussen beide onderwijsinstellingen ook het bestuur van de Hogeschool van Amsterdam gevestigd in het Maagdenhuis.

Bezetting van het Maagdenhuis (Amsterdam) door studenten van de UvA

Bezetting van het Maagdenhuis (Amsterdam) door studenten van de UvA

Bezetting

Vanwege de bestuurlijke functie van het pand vormt het Maagdenhuis voor studenten al jarenlang de ideale locatie om te bezetten en actie te voeren tegen de hogere autoriteiten binnen de universiteit. Om aan het bestuur te laten zien dat ze er zijn en meer inspraak willen in de besluitvorming, hebben studenten het Maagdenhuis al tien afzonderlijke keren bezet.De eerste bezetting van het Maagdenhuis vond plaats op 17 mei 1969. De ruim 700 studenten die betrokken waren bij de bezetting eisten inspraak op alle niveaus op de universiteit. De politie grendelde het gebouw toen af in de hoop dat de studenten uitgehongerd af zouden druipen. Er werd tussen de aanliggende Universiteitsbibliotheek en het Maagdenhuis een luchtbrug aangelegd waardoor de bezetters toch voorzien konden worden van voedsel. Op 21 mei maakte de politie op hardhandige wijze een einde aan de eerste Maagdenhuisbezetting, maar de toon was gezet.

Ook in 1978 werd het Maagdenhuis bezet vanwege wijzigingen in de wet op de bestuursstructuur van de universiteit, in 1986 om de wijzigingen in de studiefinanciering en in 1980 omdat twee vrouwelijke hoogleraarskandidaten niet werden benoemd. Na verdere bezettingen in 1990, 1993 en 1996 vond in 2005 de laatste bezetting plaats. Deze keer was de beoogde ophoging van het collegegeld na vijf en een half jaar studie en de inperking van medezeggenschap op hogescholen en universiteiten reden tot protest.

Demonstratie studenten ‘Maagdenhuis’ te Amsterdam

Demonstratie studenten ‘Maagdenhuis’ te Amsterdam

Op de barricaden

Hoewel de Maagdenhuisbezetting er in de jaren ’70 voor zorgde dat het bestuur van de universiteit sterk democratiseerde werden deze wijzigingen in de jaren ’90 voor een groot deel teruggedraaid. Over het algemeen is de democratie onder studenten veranderd in medezeggenschap en heeft de studentenraad op een aantal punten, bijvoorbeeld het studentenstatuut en de examenregeling, nog een voornamelijk adviserende rol. De invloed van de  studentenraad op de politieke koers van de universiteit ligt vooral in de mobilisatie van studenten en medewerkers. Om iets gedaan te krijgen moeten de studenten dus terug de barricaden op  net als op 17 mei 1969.

Auteur: Eva Bleeker

Bronnen

– Studentenraad Universiteit van Amsterdam
– Een Vandaag, Bezetting Maagdenhuis
– Beeld en Geluid, Bezetting Maagdenhuis
– Amsterdam.nl, beschrijving Maagdenhuis
– Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Maagdenhuis bezetting Amsterdam

Publicatiedatum: 17/02/2015