2 min

Geschiedenis

De, vergeleken bij windmolens, grote en betrouwbare capaciteit van de stoomgemalen, maakte het mogelijk verscheidene kleine polders tot één polder te verenigen en deze door één gemaal te laten bemalen. Dat was nbiet alleen bij de stichting goedkoper, maar ook op den duur in de exploitatie rendabeler omdat een polder met een relatief groot oppervlak zich efficiënter laat bemalen. Zo ontstond ten behoeve van de stoombemaling in 1873 de Aetsveldsche Polder door samenvoeging van de Overaetsveldsche Polder, de Binnenpolder en de Rosmolenpolder.

Het Gemaal Aetsveldsche Polder in Weesp. Bron: Provincie Noord-Holland.

Molenplaats

Het stoomgemaal werd geplaatst in het noorden van de polder, nabij een oude molenplaats waarvan de glooiende, ronde landtong nog te zien is. Het gemaal was uitgerust met een Cornwall-ketel en een horizontale 32 pk stoommachine. Een tekening van de stoommachine hangt nog in het machinegebouw. Hoewel de karakteristieke schoorsteen is verdwenen, is het pand nog duidelijk herkenbaar als gemaal: aan de voorgevel door de afzonderlijke ingangen tot de machineruimte en de ketelruimte langs de rechter zijgevel door de kleine halfronde vensters die de ketelruimte verlichtten. In 1927 is het gemaal ontstoomd en verbouwd tot electrogemaal met centrifugaalpomp. De waterlopen werden aangepast voor de zuig- en persbuis van de pomp en er werd een aanbouw gerealiseerd.

Machinegebouw en machinistenwoning

Het machinegebouw heeft in 1927 een aanbouw gekregen. De machinistenwoning staat ten westen van het machinegebouw. De huidige woning is op dezelfde plaats gebouwd als het oorspronkelijke pand en is qua hoofdvorm en afmetingen vrijwel overeenkomstig. Hierdoor doet deze in monumentaal opzicht weinig afbreuk aan de visuele belevingswaarde van het complex.

Waarde

Het complex is van architectuurhistorische betekenis als goed voorbeeld van een poldergemaal van zijn type. Ook de goede hoofdvorm, gevelindeling, materiaalgebruik en zorgvuldige detaillering dragen bij aan die betekenis.

Cultuurhistorisch is de combinatie van gemaal met waterlopen, oude molenplaats en (niet-oorspronkelijke) machinistenwoning van belang als voorbeeld van in aanleg gaaf en zeldzaam geworden complex uit de geschiedenis van de waterhuishouding in Noord-Holland, in het bijzonder als voorbeeld van het functioneren van stoombemaling zoals deze vooral na 1870 tot ontwikkeling kwam.

De combinatie van gemaal, molenplaar, waterlopen en machinistenwoning is door situering en onderlinge relatie tot elkaar, met name gezien vanuit het zuiden, van ruimtelijk-landschappelijke waarde.

Van het interieur komen om historisch-civieltechnische redenen met name de nog in gebruik zijnde STORK-elektromotor en centrifugaalpomp (beide uit 1927) voor bescherming in aanmerking, vanwege de zeldzaam geworden gave eenheid van deze installatie.

Adres: Verlengd Buitenveer 19, Weesp

Publicatiedatum: 08/03/2012