3 min

Het slachtoffer, Jan Keijzer, was pas twintig jaar oud. Hij was de knecht van slager Honingh en woonde bij het gezin van zijn baas in. Op die woensdag in 1941 was de slagerij gesloten, maar Jan werkte wel. Het stakingsgedruis op straat was veel interessanter, en zonder iets te zeggen ging de jonge knecht de deur uit. Toen de vrouw van de slager Jan riep om koffie te komen drinken, was hij verdwenen. Samen met collegaslager Kluft in de Nicolaasstraat sloeg hij de demonstrerende mensen gade vanuit het winkelportiek. Een vrachtauto met Duitsers kwam aanrijden, een van de inzittenden richtte zijn geweer en schoot.

Portret van Jan Keijzer. Beeld: Dick Keijzer.

Dodelijk schot

Slager Kluft bukte op tijd, maar Jan merkte de naderende kogel niet op. Het schot raakte hem in zijn hals en hij bloedde hevig. Het lukte niet om het bloeden te stoppen. Jan bleek te zijn geraakt in zijn halsslagader en overleed ter plekke. De kogel die Jan doorboorde, ging dwars door de wand van de koeling en kwam tot stilstand in een kalfsbil. De politie peuterde de kogel uit het stuk vlees en stelde deze zeker. Op clandestiene wijze kwam het kleine, dodelijke object terecht bij slager Honingh, die er zijn mond over hield.

De verslagenheid om het verlies van Jan was groot. In huize Honingh was iedereen hevig ontdaan. Jans moeder had zoveel verdriet van het overlijden van haar zoon, dat ze in oktober van hetzelfde jaar al stierf. Jan werd in zeer kleine kring begraven in het witte slagersjasje dat hij droeg op de dag des onheils.

Hogendijk 50, plek van slagerij Honingh in 1970. Beeld: Gemeentearchief Zaanstad

Zoektocht

Jaren later ging Dick Keijzer, de zoon van Jans oudere broer, op onderzoek uit naar het overlijden van zijn oom. De zoektocht duurde zeker vijf jaar en bracht Dick van Zaandam naar Oostzaan en Castricum. Binnen de familie was niet meer precies bekend wat er was gebeurd met Jan. Onderzoeken in archieven en oudheidskamers leverden Dick niets op. De stichting Monumenten Spreken bood voor Dick uitkomst: zij maakten een documentaire over de Februaristaking in de Zaanstreek waarin ook Jan Keijzer werd genoemd.

Slagerij Kluft, de plek des onheils. Beeld: Gemeentearchief Zaanstad, Copyright: Kat Fotografie Zaandam

Kogel

Een krantenartikel dat Dick van Monumenten Spreken kreeg, bracht hem op het spoor van de zoon van slager Honingh in Castricum. Hij kon voor Dick minutieus beschrijven hoe de dramatische gebeurtenis tijdens de Februaristaking was verlopen. Honingh had ook twee verrassingen voor hem: een originele portretfoto van Jan en de kogel die hem het leven kostte. De kogel was al die jaren bewaard door de familie.

De kogel die Jan het leven kostte. Beeld: Dick Keijzer.

Een gerust hart

Het laatste deel van Dicks zoektocht werd voltooid met dank aan de kleinzoon van een Zaandammer politieagent, die een boek schreef over de oorlogsgebeurtenissen in de stad tijdens de Tweede Wereldoorlog. Samen bezochten ze de belangrijkste plekken uit het levensverhaal van Jan en bekeken ze verhelderende documenten in het Gemeentearchief Zaanstad. Zo kwam de zoektocht naar het enige dodelijke slachtoffer van de moedige opstanding tegen de bezetter tot een einde, en was Dicks hart gerust.

Bron: Dick Keijzer

VrijheidNH

Ieder jaar gedenken we oorlogsslachtoffers en staan we stil bij het grote geluk om in vrijheid te kunnen leven. In 2017 is de Nationale Viering van de Bevrijding in Noord-Holland. Oneindig Noord-Holland maakt de verhalen en plaatsen van betekenis in tijden van oorlog en vrede, vrijheid en onvrijheid zichtbaar en tastbaar.De verhalen over vrijheid en onvrijheid in Noord-Holland vertellen kan alleen dankzij drie belangrijke opdrachtverstrekkers en partners: de Provincie Noord-Holland, het Nationaal Comité 4 en 5 mei en Bevrijdingspop Haarlem. Oneindig Noord-Holland verzamelt en bewaart zoveel mogelijk verhalen over vrijheid en onvrijheid voor de toekomst.

Publicatiedatum: 26/01/2017