Herengracht 40

Een 17de-eeuwse trapgevel en een 18de-eeuwse halsgevel zijn in 1790 gesloopt om dit dubbele huis te bouwen, in opdracht van Tjaerd Anthony van Iddekinge (wiens zoon op 5 juni 1790 de eerste steen legde). Het huis kreeg een opmerkelijke geschiedenis. Het werd in 1808 verkocht aan de bezettende Franse overheid. In 1810 ging gouverneur-generaal C.F. Lebrun (1739–1824) er wonen. Na het vertrek van de Franse regering kwam het pand in rijkshanden. In 1831 vestigde de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM) zich in het pand. Voor de eerste keer werd een grachtenpand op de Herengracht omgebouwd tot kantoorpand. In 1858 vertrok de NHM naar Herengracht 466. In 1996 werd Herengracht 40 weer geschikt gemaakt voor bewoning.

1 min

Innovatieve concepten

Het huis heeft een fraaie, geheel zandstenen lijstgevel in Lodewijk XVI-stijl. Het ontwerp wordt toegeschreven aan Jacob Otten Husly (1738–1796). Na de weldadige Lodewijk XV-stijl is sprake van een omslag naar een streng classicisme, vergelijkbaar met de strakke stijl van Adriaan Dortsman uit de late 17de eeuw. De sober ogende gevel is slechts versierd met horizontale voegen, versierde onderdorpels en een classicistische kroonlijst met trigliefen, rozetten en consoles. De Franse ramen met halfronde bovenlichten op de hoofdverdieping waren in 1790 een noviteit en mogelijk zelfs de eerste in Amsterdam. De ingang is op straatniveau, eveneens een voor de 18de eeuw revolutionair concept. Dit betekent dat men binnenkomt in het souterrain in plaats van op de hoofdverdieping.

Gevel Herengracht 40. Foto: W. Schoonenberg / Digitaal Grachtenhuis.

Beschilderde behangsels

Naast de ingang zijn authentieke bladranken te zien. Ook in de achtergevel vallen direct de Franse ramen met halfronde bovenlichten op. Achter deze ramen bevindt zich de zaal. Op de hoofdverdieping bevindt zich een gang met stucwerk in Lodewijk XVI-stijl. Boven de deur zijn tandlijsten aangebracht met trigliefen en rozetten. Aan het plafond zijn festoenen bevestigd. In de linker voorkamer op de hoofdverdieping bevindt zich een stijlkamer in Lodewijk XVI-stijl met een marmeren schouw, houten betimmeringen en beschilderde behangsels. De beschilderde behangsels worden toegeschreven aan Jurriaan Andriessen. In de zaal bevonden zich vergelijkbare behangsels, maar deze zijn verwijderd en zijn nu eigendom van het Amsterdams Historisch Museum. De zaal heeft fraaie verhoudingen en een zuiver classistische indeling met Ionische pilasters (van hout).

Behangsel Herengracht 40. Foto: W. Schoonenberg / Digitaal Grachtenhuis.

Bouwgegevens

Gebouwtype: Woonhuis (dubbel huis)
Geveltype: Lijstgevel
Bouwstijl: Lodewijk XVI
Bouwjaar: 1790
Architect: Ludwig Druck of Jacob Otten Husly
Opdrachtgever/eerste gebruiker: Tjaerd Anthony van Iddekinge

Monumentstatus: Rijksmonument

Publicatiedatum: 06/02/2014