De werkzaamheden aan de gracht.

De werkzaamheden aan de gracht.

Archeologisch begeleid

Slot op den Hoef is een beschermd archeologisch monument, dus de werkzaamheden zouden voorwerpen uit de Middeleeuwen kunnen opleveren. Het is dan ook niet bijzonder dat bureau Argo werd ingehuurd om het verwijderen van het slib te begeleiden. Echter, omdat er uitsluitend op minimaal twee meter afstand van de muurwerken gebaggerd mocht worden, viel er voor de archeologen weinig te zien en niet veel te doen.

Spullen verzamelen in de jaren ’30

Bij de opgraving en restauratie van de burcht in 1933 en 1934 waren er wel talloze Middeleeuwse voorwerpen gevonden in de grachten. Werkloze Zaankanters stortte zich destijds vol enthousiasme op het handmatig uitdiepen van de moerassige grachten, waarbij het ene na het andere oude voorwerp tevoorschijn kwam. Vergelegen met modern archeologisch onderzoek was het toen eigenlijk niet meer dan het verzamelen van spullen, zonder oog te hebben voor of te letten op hoe en waar ze in de bodem zaten.

Het muurwerk zoals dat in 1933 tevoorschijn kwam.

Wat er van het kasteel over was boven de grond, was eerder door slopers tot onder het maaiveld vernield.

Het muurwerk zoals dat in 1933 tevoorschijn kwam.

Muurwerk van baksteen en beton

Toch is het te danken aan de grote ijver en het doorzetten van Ir. Johannes van Oldenborg dat we nu, 75 jaar later, beschikken over een meer dan imposant grondplan van de thuishaven van een van de belangrijkste adellijke geslachten van Noord-Holland: de graven van Egmond. De muurwerken die we nu zien, zijn echter vaak maar een steen dik; daarachter bevindt zich op vele plaatsen een stevig stuk beton. Hoewel er tienduizenden stenen uit de grachten werden opgegraven, had Van Oldenborg bij lange na niet genoeg stenen om de muren te kunnen opmetselen tot maaiveldhoogte. Zelfs met zijn betonmuren kwam hij nog stenen te kort. Geld speelde bij dit werk blijkbaar geen rol, want de ontbrekende stenen werden op het juiste grote formaat bijbesteld bij een steenbakkerij!

Oudste kasteel in twaalfde eeuw gesticht

Het oudste gedeelte van het slot is de in 1933 ontdekte ronde burcht, uit de eerste helft van de dertiende eeuw. Dit is echter niet het eerste kasteel dat hier werd neergezet, want de Heren van Egmond, die oorspronkelijk slechts de rentmeesters waren van het bezit dat de abdij van Egmond hier had, stichtten al rond 1170 een kasteel. Dit was waarschijnlijk een houten gebouw met wallen en grachten er omheen. Na 1300, toen de macht van de familie van Egmond onbetwist was, werd het kasteel enorm uitgebreid. Het is een van Nederlands grootste burchten geweest.

Uitgebaggerde slotgracht.

Foto: Kees Zwaan.

Uitgebaggerde slotgracht.

Vondsten in het Provinciaal Depot voor Archeologie

De verzameling in de gracht gevonden voorwerpen is uiteindelijk terechtgekomen bij het Provinciaal Depot voor Archeologie, waar ze allemaal zijn gefotografeerd, indien nodig gerestaureerd en – heel belangrijk – onder goede condities zijn opgeslagen. Het is zeker de bedoeling dat, wanneer het Depot zal zijn verhuisd naar de nieuwbouw in Castricum, een groot deel van de vondsten voor het publiek toegankelijk zal worden gemaakt.

Auteur: Frans Diederik

Dit verhaal maakt onderdeel uit van de campagne voor het nieuwe archeologiecentrum Het Huis van Hilde.

Publicatiedatum: 06/10/2011