3 min

Mondriaan

Totdat in 1987 de wethouder van cultuur het al jarenlang verwaarloosde theater probeerde te redden. Omdat er geen budget was om de restauratie te betalen stelde ze voor om een schilderij van Piet Mondriaan te verkopen. Ze had al gepolst wat de eventuele opbrengst zou kunnen zijn: zo’n zeven miljoen gulden. Bij de opening van het nieuwe raadhuis had architect Dudok ervoor gezorgd dat er een ruitvormige Piet Mondriaan werd aangekocht. Destijds waren er maar weinig mensen enthousiast over dit sleutelwerk van Mondriaan. Maar nu was iedereen blij dat het in Hilversums bezit was.

Theater Gooiland.

Geschrokken

Heel kunstminnend Nederland kwam ertegen in opstand. Dit icoon van de Nederlandse beeldende kunst mocht absoluut niet ons land verlaten. In de raadsvergadering ging het er emotioneel aan toe. De raadsleden waren geschrokken van de landelijke commotie. Gooiland had inmiddels de status van rijksmonument gekregen. De wethouder bleef bij haar standpunt en koos voor Gooiland. Na veel juridische touwtrekkerij en tussenkomst van de minister van cultuur Elco Brinkman werd een oplossing gevonden.

Het Stedelijk Museum in Amsterdam, waar het schilderij in bewaring was gegeven, kocht ‘Compositie met twee lijnen’ aan voor twee en half miljoen gulden. Dit was ver beneden de marktwaarde. De gemeente bleef zitten met het probleem Gooiland. De opbrengst van het schilderij en de rijkssubsidie waren niet toereikend. Uiteindelijk ging het theater over in handen van een internationale hotelketen. Nu huisvest het complex een hotel, theater en grand café.

Staalskelet

In 1934 kreeg architect Duiker de opdracht voor de bouw van Gooiland. Het L-vormige complex moest ingepast worden tussen de bestaande bebouwing. Op het moment dat het schetsontwerp klaar was, overleed Duiker en werd de uitwerking van dit ontwerp overgenomen door P.J. Elling en G.W. Tuynman, onder leiding van B. Bijvoet. Het gebouw werd voltooid in 1936.

Voor dit project kwam Bijvoet elke twee weken vanuit Parijs, waar hij woonde, naar Hilversum. Net als Sanatorium Zonnestraal en het Raadhuis van Hilversum van W.M. Dudok, is ook dit complex gebouwd in de tijd van het ‘Nieuwe Bouwen’: staalconstructies met beton, waarbij de buitengevels betegeld werden en de kolommen gepleisterd. Het bijzondere aan dit ontwerp is dat dit het eerste pand in Nederland is met een volledig staalskelet. De toepassing van zo’n draagconstructie gaf Duiker de mogelijkheid verschillende onderdelen van het gebouw ruimtelijk met elkaar te verbinden.

Licht en lucht

Bijvoet heeft de afwerking van het interieur op zich genomen. Het is aantrekkelijk om te zien hoe tegengestelde krachten samenwerkten. Licht en lucht in de ontwerpen van Duiker en het warmere interieurontwerp van Bijvoet. Het was de eerste moderne schouwburg in Nederland, met een fantastische akoestiek en een goed ventilatiesysteem. De wit gelakte tegels, grote raampartijen met sierlijke balustrades en de binnenverlichting zijn nog authentiek.

De hotelkamers liggen in een U-vorm rond een terras met vijver. Niet op de begane grond, maar op een tussenverdieping. Het verwarmingssysteem van plafondstraling is een gepatenteerd ontwerp van Duiker en J.J. de Ridder. Warme lucht circuleerde tussen de vloerconstructie en het onderliggende plafond.

Lange tijd was er aan de kant van de Luitgardeweg ook een bioscoopzaal, Byoux. Later kwam hier het Filmhuis. Dit bleek te klein en uitbreiding binnen Gooiland was niet mogelijk. Het Filmhuis heeft nu een eigen filmtheater aan het Herenplein.

Auteur: Margriet van Seumeren (red.) m.m.v. Corry Dubois

Bronnen

Annette Koenders, Hilversum: Architectuur en stedenbouw 1850 – 1940, Monumenten inventarisatie project, 2001.
www.talu.nl
www.hilverumgoedbekeken.nl
www.icn.nl

Publicatiedatum: 07/07/2011