Eerste naaktstrand van Nederland bij Callantsoog

In 1973 vond er een ware revolutie voor Nederlandse naturisten plaats, toen het Noord-Hollandse dorp Callantsoog als eerste een gelegaliseerd naaktstrand kreeg. Maar dat ging niet zonder slag of stoot.

3 min

Naaktrecreatie komt aan het einde van de negentiende eeuw in Duitsland op. De behoefte om dichter bij de natuur te komen, is een reactie op de industrialisatie van de samenleving. In de jaren twintig slaat het naturisme ook over op Nederland. De eerste naturisten komen stiekem op afgelegen plekken samen. Ze doen hun best om niet gesnapt te worden, want op naaktlopen rust nog een groot taboe.

Die eerste naaktrecreanten zijn echte wereldverbeteraars, die zich vaak ook bezig houden met natuurlijke voeding, vegetarisme en natuurlijke geneeswijzen. Hun ideeën worden in 1974 op het congres van de Internationale Naturisten Federatie samengevat in de volgende definitie: ‘Naturisme is een humanitaire stroming die streeft naar de herintegratie van de natuur en natuurlijkheid in het menselijk leven en daarbij het naakte lichaam ziet zoals een natuurlijk gegeven.’

Strand van Callantsoog met badgasten en golfbreker gezien vanaf duinen, 1965. Negatievencollectie JosPe, Regionaal Archief Alkmaar.

Bloot protest aan zee

Onder invloed van een vrijere moraal neemt naturisme in de jaren zestig een hoge vlucht. Hoewel naaktrecreatie destijds strafbaar is, lopen veel mensen in hun vrije tijd graag in hun blootje rond. Ook op het stukje strand tussen Callantsoog en de Sint Maartenszee, dat uitgroeit tot een bekende plek voor naturisten. Wordt er een politieagent gesignaleerd, dan trekken de badgasten snel iets aan.

Tot 1971, als twee Amsterdamse naturisten een rechtszaak uitlokken om aandacht voor het naturisme te vragen. Nel Molenkamp-Quist en Ton Wilhelm worden door politieagenten aangesproken, maar weigeren zich te bedekken. Ze krijgen een bekeuring, die ze niet betalen. Er volgt een rechtszaak, die de twee naturisten winnen. Ze worden vrijgesproken op basis van de afgelegen locatie van het strand.

Strand van Callantsoog met badgasten in zee, 1971. Negatievencollectie JosPe, Regionaal Archief Alkmaar.

Demonstratie kan het tij niet keren

De zomer daarna ligt het stukje strand bij Callantsoog vol met naturisten, die zich gesterkt voelen in hun overtuiging. Een raadsvoorstel voor een gelegaliseerd naaktstrand wordt ingediend, maar niet iedereen is het daarmee eens. Eigenaars van strandtenten en inwoners van Callantsoog zien het naaktstrand niet zitten. Onder leiding van de 86-jarige strandtenteigenaar Piet Vos nemen vijftig bewoners de spandoeken op in een grote demonstratie.

Maar ondanks alle protest wordt het voorstel toch aangenomen. Daarmee krijgt Callantsoog in 1973 het eerste legale naaktstrand van Nederland. Het is een afgebakend stukje strand van slechts 400 meter, tussen de kilometerpalen 15.530 en 14.950, maar het betekent een ware revolutie voor alle Nederlandse naturisten. Al snel volgen andere gemeenten het voorbeeld van Callantsoog, maar een landelijke legalisering volgt pas in 1986.

De Telegraaf, 27 april 1973. Via Andere Tijden.

Een nieuwe generatie naturisten

Tegenwoordig recreëren ruim 700.000 Nederlanders wel eens naakt, op het strand of in de sauna. Maar de naaktrecreatie vergrijst. Steeds minder jongeren willen in het openbaar uit de kleren, topless zonnen komt nog nauwelijks voor. Toch is er ook een tegenbeweging, van jonge mensen die zo natuurlijk mogelijk proberen te leven om te letten op hun ecologische footprint. Wellicht zijn dat de naturisten van de toekomst. In Callantsoog zijn ze in ieder geval van harte welkom.