Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Driemaster ‘Ouderkerk aan den Amstel’ vaart naar Batavia

Op 2 augustus 1858, om vier uur ‘s middags, stak een sloep van wal. Van de trap bij de Kalkmarkt aan de Binnenkant, wat nu Prins Hendrikkade heet, in Amsterdam. De sloep, met aan boord het voltallige gemeentebestuur van Ouder-Amstel, voer het IJ op. Naar een driemaster met de naam 'Ouderkerk aan den Amstel'. Aan boord van dat schip werd het gezelschap opgewacht door de reder-eigenaar van het schip: Willem Ruijs J.Dzn.

Willem Ruijs was een predikantszoon uit Ouderkerk. Hij werd er geboren in 1809. Hij ging in de handel, en op 24-jarige leeftijd trok hij naar Rotterdam. Hij groeide uit tot een echte havenbaron, kreeg het beheer over een zeilvloot van handelsschepen en ging later op stoom over. Zijn maatschappij heette aanvankelijk Willem Ruijs, vervolgens Willem Ruijs en Zoon en daarna Rotterdamse Lloyd.

Wapen op achtersteven

De Ouderkerk aan den Amstel was zijn veertiende schip. Toen het in Ridderkerk op stapel lag vroeg Ruijs aan het gemeentebestuur of hij het gemeentewapen van Ouder-Amstel op de achtersteven mocht aanbrengen. De gemeenteraad was hiermee zeer verguld en verleende daartoe toestemming.

In de Baai van Batavia.

Op het schilderij zien we het schip in de Baai van Batavia, nu Jakarta. Het voert zoals gebruikelijk vier vlaggen. Geheel achteraan de Nederlandse driekleur. In de top van de voormast wappert de maatschappijvlag. WR betekent Willem Ruijs, later werd dat WRZ, Willem Ruijs en Zonen en nog later RL, Rotterdamse Lloyd. Aan de middenmast de naam van het schip: Ouderkerk a/d Amstel en aan de achterste mast de kapiteinsvlag. De R wil zeggen dat de gezagvoerder lid was van het Rotterdamse zeemanscollege. Iedere kapitein had een eigen nummer, R 170 laat zien dat kapt. D.H. Kramer het commando voerde. Schilderij: Collectie gemeente Ouder-Amstel. Beeld: Piet de Boer.

In de Baai van Batavia.

Naar de Oost

In 1854 werd het schip te water gelaten, zeilklaar gemaakt in Rotterdam en vanuit Hellevoetssluis voer het uit. De eerste reis ging via Londen en Australië naar Batavia, het huidige Jakarta. Tot 1870 maakte de Ouderkerk aan den Amstel vele reizen van, naar en binnen Oost-Indië. Er gingen ook passagiers mee. Uit een advertentie in een NRC van 1861: ‘Deze schepen voeren geëxamineerde Docters en melkgevende Koeijen en hebben zeer doelmatige en ruime Inrigtingen voor den overvoer van Familien.’

Zware averij

In 1859 werd het fregat ingezet als hospitaalschip bij een expeditie om het Nederlandse gezag te herstellen in een deel ven Celebes (Sulawesi). De reizen verliepen niet altijd voorspoedig. Op de thuisreis in 1866 kreeg het schip met zware stormen te maken bij het verlaten van Java, liep daarbij averij op en moest worden gerepareerd op het eiland Mauritius.

Lekken dichten met beddengoed

Vervolgens kreeg het bij het passeren van Madagascar te maken met zeer zwaar weer en extreem hoge golven. De bemanning moest de hele nacht aan de pompen, op het laatst werd alleen nog maar suikerwater overboord gepompt vanwege de grote hoeveelheid suiker die als vracht in het ruim opgeslagen lag. De lekken in het schip werden met beddengoed gedicht. Men wist het zwaar gehavende schip te behouden en naar Sint Helena te brengen, waar het wederom gerepareerd moest worden. Uiteindelijk werd binnengelopen in Nieuwe Diep (Den Helder).

Bezoek aan boord

In 1858 lag schip dus in het IJ te Amsterdam. Willem Ruijs nodigde toen het gemeentebestuur van Ouder-Amstel uit voor een bezoek aan boord, voor een bezichtiging en een eenvoudige maaltijd. Dit als dank voor de toestemming in 1854 om het gemeentewapen op de spiegel te mogen voeren en als herinnering aan zijn jeugd in Ouderkerk. Bij die gelegenheid bood de familie Ruijs het gemeentebestuur een schilderij van het schip aan, gemaakt door de bekende scheepsschilder Jacob Spin. De gemeenteraad was zeer verguld met dit gebaar, besloot het geschenk in dank te aanvaarden en het te doen ophangen boven de stoel van de voorzitter van de raad. De bevolking werd uitgenodigd, gedurende een aantal dagen, het kunstwerk te komen bewonderen. Een en ander werd door middel van aanplakbiljetten in de gemeente aangekondigd, zo trots was men. Het schilderij en het gekalligrafeerde en gezegelde raadsbesluit zijn nog steeds in het gemeentehuis te bekijken.

Vertrek naar Scandinavië

De laatste reis naar Oost-Indie werd gemaakt in 1870. Het jaar daarop werd het schip voor de som van 20.500,- gulden verkocht en omgedoopt tot Sandviken. Er werden daarmee reizen naar Scandinavië gemaakt, tot het schip in november 1876 bij het Deense eiland Læsø in het Kattegat aan de grond liep en uit de vaart genomen werd.

Auteur: Piet Roos.

Wil je meer weten over de geschiedenis van Ouder-Amstel? Bekijk hier de openingstijden van Historisch Museum Ouder-Amstel en plan je bezoek.

Publicatiedatum: 19/04/2011

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.