Schilderij Wiesman

Museum Haarlem toont een kleurrijke selectie uit zijn werk met als thema muziek, carnaval, feest en een beetje drank. Beeld: Frans Veenhof

Schilderij Wiesman

Betonnen kunstwerk

Hans Wiesman (1918-1988) heeft verschillende gebouwen- waaronder een aantal in Haarlem – verrijkt met betonreliëfs en muurschilderingen. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed vond zijn techniek ‘absoluut virtuoos.’ Maar soms worden gebouwen gesloopt, inclusief de kunst die er voor is gemaakt. Dat dreigde rond 2005 ook te gebeuren met de voormalige Sint Petrus LTS aan de Prins Bernhardlaan in Haarlem.

Hanneke Veenhof-Wiesman, nicht en petekind van de kunstenaar, herinnert het zich nog goed. “Op een dag kwam Mariannen Andriessen, weduwe van architect Nico Andriessen, naar me toe. ‘We moeten wat doen, want die LTS gaat er aan.’ Ze doelde op de schepping van haar man, waar ook een betonnen kunstwerk van Hans Wiesman toe behoorde. Vervolgens werd Instituut Collectie Nederland ingeschakeld, die Wiesmans kunst kenmerkend vond voor de kunst van de wederopbouwjaren. Het gevolg was dat aula én trappenhuis, met alle muurreliëfs van Wiesman, behouden zijn. In 2011 zijn ze gerestaureerd. De school zelf bleek te jong om onder de monumentenwet te vallen en moest uiteindelijk voor woningen van ‘De Haarlemse School’ plaats maken.”

Het betonreliëf van Wiesman

Het in 2011 gerestaureerde betonreliëf dat Wiesman maakte voor de voormalige Sint Petrus LTS aan de Sint Bernhardlaan in Haarlem. Beeld: Frans Veenhof

Het betonreliëf van Wiesman

Voor het nageslacht

Voor Hanneke Veenhof was de reddingsoperatie aanleiding om het vrije werk van haar oom, en dan met name de schilderijen, voor het nageslacht vast te leggen. “Mensen zeiden tegen me: je moet zijn ‘muren’ zien te redden, maar ik vond het ook belangrijk om te laten zien wát voor kunstenaar hij was.” En dus ging ze op zoek naar zijn vrije werk. Ze deed dat aan de hand van zwart-witfoto’s, waarop netjes was geschreven aan wie de schilderijen waren verkocht.

Met behulp van het telefoonboek en het internet ging ze samen met haar man Frans Veenhof, die de foto’s maakte, langs bij alle mensen die werk van haar oom aan de muur hadden hangen. “Ik heb heel wat kopjes thee gedronken.” En ja, je hoort nog eens wat. “Eén mevrouw vertelde me dat ze erg gecharmeerd was van een schilderij dat ze op een tentoonstelling had zien hangen. Maar dat bleek al verkocht, aan iemand die het mee zou nemen naar Amerika. Toen zei mijn oom: ‘Maar dan maak ik toch iets soortgelijks voor je.’ En zo kreeg ze toch haar schilderij.”

De sprekende kleuren van Hans Wiesman

Museum Haarlem toont een kleurrijke selectie uit zijn werk met als thema: muziek, carnaval, feest en een beetje drank. Beeld: Frans Veenhof

De sprekende kleuren van Hans Wiesman

Drie fotoboeken

Toen Hanneke drie fotoboeken vol had, liet ze die aan kunsthistorica Liselot de Jong zien, bij wie ze een cursus volgde. De Jong herkende meteen de waarde van Wiesmans kunst en bracht Hanneke in contact met het Zandvoorts Museum, Museum Haarlem en het naburige ABC Architectuurcentrum. De laatste twee musea liggen pal naast elkaar en op de vraag waarom ze het Zandvoorts Museum erbij heeft betrokken, zegt de kunsthistorica: “Zandvoort en Haarlem werken al samen op economisch gebied, maar dit was een mooie gelegenheid om ook op cultureel gebied de banden aan te halen.”

Grote onbekende meester

Maar wat voor man was het? En wat voor kunst maakte Hans Wiesman? Dat mochten Hanneke en haar broer Joost uitleggen aan Gabriël Verheggen, directeur van het Haarlemse ABC Architectuurcentrum, waar vrijdag 23 januari 2016 de opening van de drie tentoonstellingen plaatsvond. Joost Wiesman herinnerde zich zijn oom als een ‘innemend en warm mens’ en ‘als een oom die altijd vrolijk was.’ Hanneke Veenhof herinnerde zich een man die ‘mooie en vrolijke dingen maakte.’

Willem de Winter, beëdigd taxateur met een eigen galerie in Haarlem, noemde Wiesman ‘een grote onbekende meester’, omdat diens werk weinig op de vrije markt is geweest. Om die reden was het betrekkelijk weinig waard en hangt het nog steeds bij de mensen die het destijds hebben gekocht. “Misschien komt daar na deze tentoonstelling wel verandering in,” zei de Winter gekscherend. Wiesman was dik bevriend met kunstenaars van de Cobragroep, zoals Appel en Corneille, maar hij heeft nooit deel uitgemaakt van een stroming; hij ging liever zijn eigen weg.

Werk van Wiesman

Museum Haarlem toont een kleurrijke selectie uit zijn werk met als thema: muziek, carnaval, feest en een beetje drank. Beeld: Frans Veenhof

Werk van Wiesman

Wiesmanwebsite

De tentoonstellingen, met name van zijn schilderijen in Museum Haarlem, bieden een mooie gelegenheid om Wiesmans vrije werk eens te bekijken. Omdat een tentoonstelling maar tijdelijk is, kwam Dik Bol van de stichting Haarlem Mutare, die fondsen aanschrijft om de tentoonstellingen financieel mogelijk te maken, op het idee om twee van zijn stagiaires te vragen een website over het werk van Wiesman te maken: www.erfgoedhanswiesman.nl. De website is gemaakt door Vinnie de Laat en Nancy Akeroom, studenten van het Novacollege aan de Zijlweg in Haarlem.

Museum Haarlem toont tot 12 juni de belangrijkste schilderwerken van Hans Wiesman, het ABC Architectuurcentrum wijdt tot eind april aandacht aan zijn monumentale kunst (in de tuin staat een betonnen reliëf) en het Zandvoort Museum biedt een inkijk in zijn leven en werken (tot en met 28 maart).

Dik Bol van stichting Haarlem Mutare maakte een video over het 4.000 kilo zware, ruim drie meter brede betonreliëf dat Wiesman heeft ontworpen voor de voormalige Arbo Unie in Haarlem. Het staat nu, in het kader van de tentoonstelling, op de stoep van het ABC Architectuurcentrum.

Gabriel Verheggen, Hanneke Veenhof en Joost Wiesman

Gabriel Verheggen van ABC Architectuurcentrum met Hanneke Veenhof-Wiesman (links) en haar broer Joost Wiesman (rechts). Beeld: Arnoud van Soest

Gabriel Verheggen, Hanneke Veenhof en Joost Wiesman

Auteur: Arnoud van Soest

Publicatiedatum: 26/01/2016