2 min

Waardevol als Nationaal Landschap

Een van de landschappelijke kwaliteiten van Laag Holland is de opvallende aanwezigheid van weidevogels. Het is een van de redenen dat het gebied de status heeft van Nationaal Landschap. De graslandgebieden in Waterland-Oost en Polder de Zeevang behoren tot de meest waardevolle weidevogelgebieden. Ondanks deze status gaat het helaas niet goed met een aantal populaties. Bescherming van de vele soorten weidevogel is dan ook een belangrijk speerpunt bij het landschapsbeheer in de Zeevang.

De Zandbraak. De Zandbraak achter de Zeevangsdijk. Pas na het broedseizoen wordt het gras gemaaid. Beeld: J. Dullaart.

Bodemdaling grootste vijand

Naast agrarische activiteit, zoals intensieve begrazing en bemaaiing van grasland, vormt bodemdaling de grootste bedreiging voor weidevogels. Door de bemaling van het land ten behoeve van de landbouw zijn de graslanden te droog. Er is onvoldoende nattig grasland met slappe bodem waar de weidevogels kunnen foerageren (voedsel zoeken). De herinrichting van de Zandbraak maakt onderdeel uit van een groter plan van aanpak ter verbetering van de leefomstandigheden voor weidevogels in het gebied Zeevang-Oost. Door plaatsing van damwanden krijgt het gebied zijn eigen waterhuishouding dat natuurlijk peilbeheer mogelijk maakt: in de winterperiode stijgt het waterpeil en wordt regenwater zo lang mogelijk vastgehouden. In het voorjaar is er dan voldoende drassig grasland voor de vogels. In de zomer mag het waterpeil weer dalen en wordt het land droger.

Smient.

Rust- en voedselplek

In de Zandbraak zijn verschillende zones gecreëerd met diep (2,5 meter) en ondiep water en met riet en grasland. De natuurlijke overgangen tussen de verschillende biotopen trekken niet alleen weidevogels, lepelaars en steltlopers aan, maar ook kleine zoogdieren. Een visvriendelijke faunapomp zorgt ervoor dat vissen de Zandbraak in- en uit kunnen zwemmen. Net als voor de rest van Zeevang-Oost gaat gelden, kent het natuurgebied een eigen waterbeheersing met een natuurlijk peilbeheer. Als broed- en overwinteringsgebied zal de Zandbraak het hele jaar door weidevogels trekken zoals de grutto, wulp, goudplevier, ganzen en smient (een soort eend die overwintert in Nederland). Met name deze laatste soort strijkt in de winter in groten getale neer vanuit Scandinavië en Siberië.

Grutto. De grutto, een veelvoorkomende weidevogel in de Zeevang. Beeld: Provincie Noord-Holland.

De balts van de kemphaan

Vochtig grasland is een must voor een van de spectaculairste aller weidevogels, de kemphaan. Vooral bekend om de indrukwekkende voorjaarstooi en schijngevechten van de mannetjes, broedt deze weidevogel in schrale en vochtige graslanden. De op ‘toernooiveldjes’ uitgevoerde schijngevechten behoorden vroeger tot een alledaags gezicht in het Hollands weidegebied. Maar tegenwoordig is dit een uiterst zeldzaam tafereel in Laag Holland. In het voorzomerseizoen, na het broeden, en als de mannetjes ontdaan zijn van hun tooi, doen de kemphanen (meestal hennen) in aanzienlijke aantallen de Zeevang aan. Maar wie weet, misschien is straks het indrukwekkende schouwspel van baltsende kemphanen in de Zandbraak weer te beleven. Dat zou uiteraard de grootste pluim zijn die de weidevogelbescherming in dit gebied zou kunnen krijgen.

Baltsende kemphanen. Baltsende kemphanen: helaas een zeer zeldzaam voorkomend gezicht in Laag Holland.

Publicatiedatum: 29/06/2013