3 min

UNESCO werelderfgoed

“Ze is onvoorspelbaar en veranderlijk, ze is altijd zichzelf, eigenzinnig en vrij. Niemand die in haar nabijheid komt, blijft onberoerd onder haar aanwezigheid.” Zo spreekt, Mathijs Deen, historicus en radiomaker.

Kaart van de Waddenzee.

Geschiedenis van de aarde is elke dag te beleven

Het Waddengebied is een goed voorbeeld van historische en actuele geologische processen op aarde. Geologen noemen dit type overgangszone tussen zee en land een ‘aangroeikust’. De Waddenzee is één van de weinige plekken op aarde waar de zee en zeespiegelstijging nog zoveel invloed heeft op het uiterlijk van haar omgeving. Twee keer per dag stroomt het vloedwater van de Noordzee via zeegaten tussen de eilanden de Waddenzee binnen. In een beweeglijk stelsel van geulen, prielen, slik- en zandplaten vindt het zoute water verder zijn weg. En met het water komt zand, klei, slib en ander grondmateriaal mee. De eilanden beschermen delen van de Waddenzee tegen storm en branding. Nog altijd bepalen Noordzee en Waddenzee vorm en ligging van de eilanden: aan de westkant slaan ze af en aan de oostkant groeien ze weer aan.

Scholeksters fourageren op het wad. Beeld: Nanette de Jong – © Stichting Werelderfgoed.nl.

Ongerepte natuur is aan zet

Ook al doet de mens zich gelden, in de Waddenzee is de ongerepte natuur nog volop aan zet. Hier zie je hoe planten en dieren samen leven en bouwen aan een complex, maar ook kwetsbaar ecosysteem. Natuurlijke krachten als wind, zeestroming, de seizoenen bepalen hoe succesvol de biologische activiteit van plant- en diersoorten is. De Waddenzee is de thuishaven van minuscule planten (algen) die uit mineralen en zonlicht voedingsstoffen bouwen voor de rest van de voedselketen. In dit gebied leeft een rijke diversiteit aan pieren, garnalen en schelpdieren en wel 140 soorten vissen. De Waddenzee is een van de belangrijkste broedgebieden, winterverblijven en pleisterplaatsen van (trek)vogels ter wereld. En het Wad is ook het leefgebied van zeehonden en bruinvissen.

De Waddenzee. Beeld: Nanette de Jongh / Stichting Werelderfgoed.

Wereldkampioen soortenrijkdom

Op wereldschaal bekeken hangt het overleven van veel soorten planten en dieren af van dit bijzondere ecosysteem. Wadplaten zijn kraamkamers voor garnalen, vissen en schelpdieren – hier leven twintig keer zoveel dieren als in dieper water. Voor vissen die van zout naar zoet water trekken, zeldzame soorten als steur en fint, vormt de Waddenzee een essentiële toegangspoort naar rivieren als de Eems en Elbe. Maar liefst 10 tot 12 miljoen trekvogels doen het gebied aan. Voor steltlopers als scholeksters, kluten, strandlopers en ook meeuwen en eend-achtigen is het gebied een rijk gevulde voedselschuur. Weinig verstoring door mensen en roofdieren is nog een reden waarom zoveel vogelsoorten het Wad uitkiezen als broed- en fourageerplek. In de Waddenzee leven drie soorten zeezoogdieren: bruinvis, gewone zeehond en grijze zeehond. Voor een vijfde deel van alle gewone zeehonden in het Noordoost Atlantisch gebied is de Waddenzee hun thuis.

Beleef de Waddenzee – Werelderfgoed

Vanwege al deze bijzondere eigenschappen staat de Waddenzee sinds juli 2009 prominent op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Als in 2014 het Werelderfgoedcomité de nominatie goedkeurt van het Deense deel van het Wad is de gehele Waddenzee Werelderfgoed.

Auteur: Anita Blijdorp.

Publicatiedatum: 24/03/2014