De Vesting Weesp en de waterlinie

Weesp behoorde tot zowel de Oude als de Nieuwe Hollandse Waterlinie, maar werd in 1901 aan de Stelling van Amsterdam toegevoegd. De middeleeuwse stadsmuren waren vanaf 1672 vervangen door heuse vestingwerken. En ook een drie kilometer zuidoostelijk gelegen schans werd toen gemoderniseerd tot het Fort Uitermeer. De ontwikkeling van het geschut maakte dat zowel op Fort Uitermeer (1845) als in de Vesting Weesp (1861, Fort aan de Ossenmarkt) een torenfort werd gebouwd om het geschut veilig te kunnen opstellen.

2 min

Snellere kanonnen

Maar het geschut werd preciezer en sneller, waardoor hoge torenforten te zichtbaar en te kwetsbaar bleken. Preciezer omdat de kanonslopen een profiel kregen, zodat de baan van het projectiel stabieler werd. En sneller omdat de kanonnen aan de achterkant geladen kon worden, zodat het aantal schoten per minuut hoger werd. Als tegenmaatregel werd van beide torenforten de gracht gedempt en een dekkingswal aan de oostkant aangebracht. Het geschut werd verspreid op de aarden wallen van de vesting en het fort geplaatst. Er werden bakstenen remises gebouwd (1874-1876) om het geschut beschermd te kunnen opslaan.

De bouw van Fort aan de Ossenmarkt in 1860.

Brisantgranaat

De brisantgranaat is het eerste projectiel waarvan de stalen huls gevuld is met springstof; voor die tijd waren het massieve metalen kogels. Bij de ontploffing spat de stalen huls uiteen en kan grote schade teweegbrengen. In 1885 wordt de brisantgranaat voor het eerst bij de oorlogsvoering ingezet. Als gevolg van deze stap in de wapenwedloop werd het Fort Uitermeer in 1885 grootschalig verbouwd en werden de wallen van de Vesting Weesp in 1891 aanzienlijk opgehoogd en verbreed. Om de soldaten ook van opzij tegen rondvliegende granaatscherven te beschermen, werden ‘traversen’, dwarswallen, aangelegd.

Fort aan de Ossenmarkt.

Schans De Nieuwe Achtkant

De wallen en remises van het Fort Uitermeer zijn in 1954-1955 vrijwel gesloopt om van het fort een munitiemagazijncomplex te maken. Het torenfort uit 1845 wordt als ruïne bewaard en het terrein is grotendeels toegankelijk voor wandelaars. In 2010 is een van de Weesper bastions, schans De Nieuwe Achtkant, deels gereconstrueerd naar het ontwerp van 1891 en kun je in een doorsnijding zien hoeveel de wal toen is opgehoogd ten opzichte van de wal uit de zeventiende eeuw. De vier bastions zijn zeer verschillend en grotendeels vrij toegankelijk. Wandel eens door de oude compacte binnenstad en ontdek de bijzondere sfeer van Vesting Weesp.