3 min

Woningbouwcomplex met leeszaal

In het eerste gemeentelijke woningbouwcomplex (1916-1919) van Hilversum aan de Neuweg was een openbare leeszaal. Het bestuur van de Hilversumse leeszaal wilde graag een tweede leeszaal en bibliotheek openen in deze wijk. Architect W.M. Dudok, die de plannen voor de Bloemenbuurt maakte, was daar een groot voorstander van. Hij was van mening dat iedereen recht had op informatie, ontwikkeling en ontspanning. Het lukte hem met de bouw binnen het budget te blijven. Het is een schilderachtige wijk geworden. Woningen hebben wisselende rooilijnen en verschillende dakhoogten. De gevels zijn afwisselend in baksteen of wit gepleisterd uitgevoerd.

Openbare leeszaal. Beeld: Archief Gooi en Vechtstreek.

Tweede bibliotheek

In het voorjaar van 1918 vroeg het bestuur van de Vereniging Openbare Leeszaal en Bibliotheek toestemming om twee woningen te mogen gebruiken als leeszaal en bibliotheek. Zij waren bereid een huur van 450 gulden per jaar te betalen. Dit was meer dan voldoende, aangezien de huur per woning 3,70 gulden per week bedroeg. Het idee werd voorgelegd, maar de commissie Openbare Werken vond het niet passend om in een tijd van woningnood twee woningen te onttrekken aan de voorraad. Het college van Burgermeester & Wethouders liet dit negatieve advies voor wat het was en legde het voor aan de gemeenteraad. Na een discussie stemden 18 leden voor en 14 tegen.

De openbare leeszaal kwam er en werd ondergebracht in twee poortwoningen. Links was het cursuslokaal, rechts de uitgifte. Boven deze ruimten en de poort was de leeszaal met meer dan 50 zitplaatsen. Boven de vensters is een fries geplaatst met daarop de naam en aan beide kanten stenen boekensteunen. De leeszaal bleek zeer populair. In 1919 waren er 17.942 titels en in 1922 was dit gegroeid naar 35.591. In de jaren zeventig van de vorige eeuw is de leeszaal gesloten en omgebouwd tot twee woningen. Na de restauratie is de oude naam teruggeplaatst op de gevel.

Toestemmingsbriefje

Voor Corry Dubois was de bibliotheek erg belangrijk. Als middelbare scholier bezocht ze om de twee weken met een tas vol uitgelezen boeken de bibliotheek aan de Neuweg.

“Om de twee weken, op vrijdagmiddag of –avond, mocht ik alleen naar de bibliotheek. Alle kinderboeken thuis van Pietje Bell, Paddeltje tot de Scheepjongens van Bontekoe had ik uit. Nu mocht ik mijn eigen boeken gaan uitzoeken. Ik zal zo’n 14 jaar geweest zijn. Wat een luilekkerland was die bibliotheek. Alle planken voor jonge meisjes heb ik leeg gelezen. ‘Onder moeders vleugels’ van Louisa M. Alcott, de boeken van Joop ter Heul, de zacht-romantische boeken van Sanne van Havelte. In een verplichte stevige tas nam ik mijn schatten voor twee weken mee naar huis. Op een bepaald moment wilde ik meer lezen en liep naar de afdeling voor volwassenen. Daar mocht ik niet zomaar boeken lenen, ik had eerst een toestemmingsbriefje van mijn vader nodig en niet van mijn moeder. Dat briefje heb ik afgegeven en vanaf dat ogenblik ben ik andere boeken gaan lezen. Ik kan mij nog herinneren dat ik ‘Karakter’ van Bordewijk moest lezen voor school. Hij haalde het niet bij Sanne van Havelte.”

Openbare Leeszaal te Hilversum, 2015. Foto: Johan Bakker, via Wikimedia (CC BY-SA 4.0).

Recht op informatie

Voor de bouw van de woonwijken heeft Dudok zich laten inspireren door de visie van Ebenezer Howard. Dit was een vooraanstaand Brits stedenbouwkundige, die de tuinstad hoog in het vaandel had. Een tuinstad bood de voordelen van de stad (kansen, amusement), maar ook van het platteland (schoonheid, frisse lucht en lage huren). Hilversum leende zich bij uitstek voor deze visie. Door de toenemende werkgelegenheid was het een groeiende provinciestad met een fraaie ligging bij bos en hei.

Auteur: Margriet van Seumeren (redactie) m.m.v. Corry Dubois

Bronnen:

• Streekarchief Gooi en Vechtstreek, Hilversum.
• Annette Koenders, Hilversum: Architectuur en stedenbouw 1850 – 1940, Monumenten inventarisatie project, 2001.
• Woningen van Dudok, uitgave Woningstichting Hilversum, augustus 2004.
• Interview Corry Dubois, bezoeker leeszaal.

Publicatiedatum: 07/07/2011