Een kolossale kelk op het Watertorenplein
Watertoren Amsterdam-West. Bouwjaar 1966. Architect/industrieel ontwerper: H. ’t Hoen. Torenhoogte: 34 meter. Reservoirhoogte: tussen 21 meter en 34 meter. Inhoud reservoir: 1280 m3.
Historische grond
De Nieuwe Watertoren staat op historische grond. Hier, op het vroegere waterleidingterrein aan de Haarlemmerweg, is de Amsterdamse waterleidinghistorie begonnen. De tweede helft van de 19e eeuw stond in het teken van het zoeken naar nieuwe oplossingen voor schoon én meer drinkwater. Nieuwe uitvindingen droegen bij aan nieuwe oplossingen. Sinds 1853 werd door de Duinwater Maatschappij vanuit de duinen bij Vogelenzang water via een gietijzeren buizenstelsel naar de Haarlemmerpoort gepompt. Voor 1 cent per liter konden Amsterdammers daar het zachte duinwater kopen. De directie voorzag dat steeds meer mensen steeds meer water zouden gaan gebruiken. Extra pompen binnen Amsterdam waren nodig. In 1900 werd het machinepompgebouw Haarlemmerweg in gebruik genomen.
Dieselmotoren
Aanvankelijk werkten de pompen op stoom, in een apart achthoekig gebouwtje stond de ketel. In 1940 was het stoomtijdperk voorbij. Elektriciteit en dieselmotoren vervingen de stoommachines. De pompen die voor druk op de leiding zorgden werkten voortaan op stroom, toen nog geleverd door het Gemeentelijk Energiebedrijf. Bij ernstige en langdurige storingen wekten de dieselmotor de benodigde stroom op.
Dorstige stad
Waarom bouwde het Amsterdamse waterleidingbedrijf, in het tijdperk van elektriciteit en dieselgeneratoren nog een waterreservoir op grote hoogte? Een vooruitziende blik van ingenieurs op de enorme vlucht die het televisiekijken zou krijgen was mede de reden voor dit besluit. ‘U kunt er zich geen voorstelling van maken, hoe dorstig zo’n stad is’, schreef Ons Amsterdam in dat jaar. En – zoals in de decennia daarna zou blijken – werd televisieminnend Amsterdam vooral dorstig en behoeftig in pauzes van voetbalwedstrijden en andere populaire uitzendingen op tv. Gedurende die paar minuten van topdrukte op het toilet en tijdens echte calamiteiten –gedacht werd aan stroomuitval! – ‘moet de waterlevering van Amsterdam doorgaan qua hoeveelheid en qua druk. Juist die vier minuten nodig voor het opstarten van de dieselmotoren doen het hem!’
Vormgeving
Het is aan de goede samenwerking tussen vormgevers en technici uit die periode te danken dat Nederlands eerste stalen watertoren zo’n mooie en technisch waterdichte vormgeving heeft gekregen.
Windketel
De vijf gerestaureerde gebouwen van het oorspronkelijke waterleidingcomplex zijn inmiddels tot monument verklaard. Het windketelhuisje is het kleinste gebouw van deze vijf en nu in gebruik als eenkamerhotel. Vanuit deze bijzondere hotelkamer kijk je uit over de overige gebouwen. Het grootste, het voormalige machinepompgebouw, ligt aan de zuidkant van het Watertorenplein. In dit gebouw bevindt zich nu een café restaurant. Daar zijn nog allerlei details uit de waterleidinghistorie goed zichtbaar. De nieuwbouwbuurt die hier verrees heet de Waterwijk. De watertoren staat op een plein en aan de Waterkeringweg.Met dank aan de redactie Ons AmsterdamBronnen:
ir. H. ’t Hoen, De nieuwe watertoren, in: Ons Amsterdam, jrg. 18 (1966), pp. 286-288.
H.P.G. de Boer (red.), Watertorens in Noord-Holland, 1991. Haarlem, Provincie Noord-Holland. Website Café Restaurant Amsterdam Website de WindketelVerder lezen:
Bewoners en bedrijven op voormalig GWL-terrein: http://www.gwl-terrein.nl/
Publicatiedatum: 03/02/2012
Vul deze informatie aan of geef een reactie.