De Groenendaalse Molen

Bij het toegangshek van Wandelbos Groenendaal staat een eigenaardige molen, de enige molen in Nederland met twee stellingen. Het groen en wit geverfde ingenieuze bouwwerk voorziet het nabijgelegen bos van water. Iets dat de molen al lange tijd heeft gedaan, althans dat zou je verwachten. Het verleden van de Groenendaalse molen is echter een groot mysterie. Wanneer werd hij gebouwd? Waarvoor werd hij gebruikt? Had hij wel een functie of was het een folly? De meningen zijn er over verdeeld, maar dat is juist wat deze molen zo bijzonder maakt.

2 min

Omstreeks 1780

De daadwerkelijke leeftijd van de Groenendaalse molen is in nevelen gehuld, maar het is wel mogelijk om een schatting te maken. Omstreeks 1780 liet John Hope, een Engelse industrieel en de toenmalige eigenaar van het landgoed Groenendaal, een van de eerste stoommachines van Nederland op zijn land bouwen. Op een tekening uit 1781 staat de Groenendaalse molen, precies zoals het er nu nog uitziet, naast deze machine afgebeeld. De molen is dus hoogst waarschijnlijk in dezelfde periode neergezet. Of hij destijds ook is gebouwd om de landerijen van de steenrijke Hope van water te voorzien, is onduidelijk.

Tekening van de Groenendaalse Molen in Heemstede. Beeld: Liza Koppenrade

Bijzondere stellingmolen of alledaagse folly?

Welgestelde Engelsen, zoals Hope, hadden indertijd de gewoonte om zogenaamde ‘folly’s’ op hun landgoederen te plaatsen. Dit waren ‘nepgebouwen’, zoals ruïnes en prieeltjes, die veelal puur als decoratie voor in de tuin dienden. Het is onduidelijk of de Groenendaalse molen ooit een serieuze functie heeft gehad. Mogelijk was deze unieke molen een folly van John Hope. Tijdens graafwerkzaamheden werden namelijk geen sporen van eerdere bemaling gevonden. Bovendien zijn op het landgoed meerdere folly’s aanwezig.

Heemstede: Groenendaalse Molen. Beeld: Wikimedia Commons, CC BY-SA 2.5

Andere theorie

Volgens de Stichting Molens Zuid-Kennemerland liet John Hope de Groenendaalse molen in 1767 al bouwen, nadat hij het landgoed had gekocht. De molen zou toen wel degelijke zijn gebruikt voor de watervoorziening, tot de bouw van de stoommachine in 1780. Deze ‘vuurmachine’ nam vervolgens de functie van de Groenendaalse molen over. Sindsdien zou de molen er alleen nog als landschapsverfraaiing hebben gestaan.

Tegenwoordig draait de Groenendaalse molen niet zomaar en heeft hij een functie gekregen. In de jaren negentig van de twintigste eeuw werd er een vijzel geplaatst en sindsdien dient de molen als inmaler voor de vijvers in het wandelbos.

Wil je een kijkje nemen in de Groenendaalse molen? Hij is meestal op zondagmiddagen open voor bezoek.

Auteur: Liza Koppenrade

Bron:

De Nederlandse Molendatabase: Groenendaalse molen.

Publicatiedatum: 08/09/2016

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.