3 min

Zo kon het niet langer, en er ontstond een plan om de stad krotvrij te maken. Maar hoe richt je een stad opnieuw in? Alles tegen de vlakte en nieuwe gebouwen? Of repareren wat al eeuwen bestaat? Gelukkig viel de keuze op de tweede optie. Een organisatie die het verwaarloosde Amsterdam liet opleven, is Stadsherstel. Zij beheren heel wat monumenten die je moet hebben gezien. Dit is onze top vijf.

De Hartenstraat, deel van de Negen Straatjes in Amsterdam. Beeld: Nigel Goodman via Flickr.

9 straatjes, 11 monumenten

In de jaren zeventig nog een verloederd stukje stad, tegenwoordig een hip winkelgebied met unieke winkels en horecagelegenheden. De zijstraatjes van de Prinsengracht, de Herengracht, de Keizersgracht en het Singel worden sinds de jaren negentig de Negen Straatjes genoemd. De straatnamen herinneren aan de tijd dat handelaren in deze buurt werkten met de huiden van dieren, zoals beren, herten, reeën en wolven. Stadsherstel heeft 11 panden in de Reestraat, de Runstraat, de Wolvenstraat, de Oude Spiegelstraat en de Gasthuismolensteeg in bezit, te herkennen aan het blauw-witte Stadsherstelbordje.

Interieur van het schooltje van Dik Trom in Etersheim. Beeld: J. Dullaart.

Het schooltje van Dik Trom

Dik Trom, wie kent hem niet? De held uit vijf kinderboeken was bepaald geen brave hendrik. In het kleine plaatsje Etersheim, in de gemeente Edam-Volendam, staat het schooltje waar de schrijver Cornelis Johannes Kieviet lesgaf. Hij liet zijn leerlingen de verhalen die hij schreef aan elkaar voorlezen. Toen het gebouw met sloop werd bedreigd, begonnen een aantal buurtbewoners met een plan om het schooltje te behouden. Later verwierf Stadsherstel het pand en het geld voor de renovatie werd bij elkaar gebracht met een crowdfundingproject. Sinds 2013 is het schooltje een museum met een collectie van 1200 kinderboeken. Natuurlijk bezit het alle boeken van Kieviet, sommigen zelfs in de eerste druk.

Stelling van Amsterdam, de kustbatterij bij Diemerdam. Beeld: Wikimedia Commons.

Fort Diemerdam

Het ligt enigszins verscholen, dit fort dat je eigenlijk geen fort kunt noemen. Het negentiende-eeuwse militaire verdedigingswerk maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam. Al in de zestiende eeuw was het een wal om Amsterdam te verdedigen. Later werd het een kustbatterij, een opstelplaats voor een dubbele rij kanonnen. Qua bouwstijl wijkt Fort Diemerdam af van andere forten, de naam is in de volksmond ontstaan. Toen Stadsherstel het Fort aankocht, was het vervallen en niet voor publiek toegankelijk. Tegenwoordig is het paviljoen bijna iedere zondag geopend en worden er rondwandelingen georganiseerd door de Historische Kring Diemen. Op andere dagen is het Fort vrij toegankelijk en te ontdekken met een gratis beschrijving.

Brouwerij de Prael. Beeld: Bill Rand via Flickr.

Mens en bier bij Brouwerij de Prael

In een klein woonhuis aan Oudezijds Voorburgwal 30 bevond zich in het aan het eind van de twintigste eeuw het Jiddische Anthony Theater. Tijdens een voorstelling in 1991 werd de grond letterlijk weggeslagen onder de voeten van de bezoekers en spelers: de vloer van de begane grond zakte in en het pand werd op last van de gemeente ontruimd. Na een renovatie kreeg de plek een andere gezelligheidsfunctie, sinds 2008 is bierbrouwerij de Prael er gevestigd. De brouwerij is een kleinschalig bedrijf met een uitgebreid assortiment aan speciaalbieren en een eigen proeflokaal. Leuk weetje: in het proeflokaal en de brouwerij werken veel mensen met een beperking die moeite hebben om een baan te vinden. De Prael heeft dus een sociale functie in de breedste zin van het woord.

De Grote Kerk van Schermerhorn. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar via Flickr.

Zeventiende-eeuws glas-in-lood in Schermerhorn

De slanke toren van de Grote Kerk van Schermerhorn is al van heinde en verre zichtbaar in het vlakke polderlandschap. De laatgotische kerk werd in 1636 in gebruik genomen. Deze kerk is de moeite van het bezoeken waard door zijn inrichting. De authentieke inrichting uit de zeventiende eeuw is voor een groot deel behouden en vele onderdelen ervan zijn ware kunstschatten. Het topstuk zijn de elf gebrandschilderde ramen uit de begintijd van de kerk. Vanwege hun schoonheid behoren deze tot de Unesco top tien van gebrandschilderde ramen in Nederland.

Publicatiedatum: 18/02/2016